Kvar gjekk mellomaldervegen mellom Sødorp og Kvam? Geir Paulsrud har via det meste av sitt liv på å finne att gamle vegar, og mykje av dette delte han med dei 15 frammøtte, som fekk ein fin dag i lia ovanfor Vinstra.

Markvandringa starta ved Stor-Brenna rett ovanfor «Toksegrenda» og allereie etter berre nokre få minutts vandring, syner Geir oss det som kan vera rester etter ein oppmura veg, med ei mura stikkrenne. Vi fortsett vidare bortover og no oppover lia. Det er tydeleg at vegen, eller det som i dag står fram som ein god sti, er grove ut og mura opp mange stadar. «Det hadde den ikkje vore, om dette ikkje var ei viktig ferdselsåre», seier Geir.

Magnus Lagabøtes landslov frå 1274, sette krav til bøndene om å rydde vegen fri for tre og kratt i 8 alens breidde. Vegstandarden var meir vurdert etter vegens breidde enn underlag, og vart kontrollert ved «baugreid». «Baugreid» vil seia at ein reid med eit 8 alen langt spyd på tvers av hesten med vidjebindingar på enden. Vart vidjebindingane riva av spydet, vart vegen betrakta som for smal, og bøndene straffa. Datidas alen har variert noko i lengde, men breidda skulle væra slik at to hestar kunne passere kvarandre.

Vi er no komne fram til Stusslia, som har vore skyss-stelle frå gamal tid. Det finnes skriftlege kjelder på at det her skal ha vore 12 stallplassar, og skyssprotokollen som gjekk attende til 1500-tallet fantes på Stusslia, så seint som på 1960-tallet. (Munnleg kjelde etter lensmann Bjørn Opstadmo).  På bygdamål seier vi oftast Støslia, men historisk sett har ikkje Stusslia noko å gjera med Stø gardane lenger nord. «Namnet er skrive Studslien i matrikkelen av 1668 og 1723, og første lekken kan vera Stufr: stubbe, eller eit mannsnamn Stufr eller Styrr som er kjent frå 1500-tallet.» (Gardar og slekter i Fron. Einar Hovdhagen)

No går vegen vidare til kunstinstallasjonen «Reiser og ruiner» som nyleg vart opna. Vi beundrar den fine lafteteknikken som Torfinn Scheie i «Frya stav og laft»  har utført, frå tre forskjellige tidsepokar i Gudbrandsdalen: finndalslaft, rævskorolaft og barkjelaft. Kvar søyle kviler på stein henta frå Gudbrandsdalsleden: raud granitt frå austlandet, gneis frå Gudbrandsdalen og Rennebu-granitt frå Trøndelag. «Reiser og ruiner» symboliserer pilegrimsleden frå Oslo til Nidaros, og at vi er nå halvvegs på reisa.

Etter ein rast i gapahuken ved Stusslia, med mange gode samtaler, går turen vidare mot Svartlykkja. Her stod det i eldre tider ei steinstøtte, som truleg markerte at ein var halvvegs mellom Oslo og Nidaros. Støtta er i dag borte, og det har vore mange spekulasjonar om ho har vorte brukt i ei låvetrapp eller grunnmur i nærleiken. Svartlykkja er i dag ein idyllisk feriestad, og det er godt å sjå at jorda blir drive og at husa haldast ved like. Vi passerer så «sjiraffen» på Svan og inn på ein attgrodd veg som går ned mot Øvre Stø. Dette er ein veg som ikkje har vore i bruk på lang tid, men ennå synes murane godt. Attgrodd med god blaut mose, fører vegen oss ned til den nyare» Gravdalsvegen», og vi er ved vegs ende for denne gongen. Egil fortel at den gamle vegen truleg fortsett vidare mot Kvam gjennom Øvre Stø, over jordet «Geithaugen», vidare «Kvernvegen», over Bosåa og ned til Myre-gradane. Kvar han så har gått får vi prøve finne ut av ein anna gong.

Stor takk til alle som bidrog med stort og smått, og gjorde dagen til ei fin reise attende til eldre tider. Utan Egils initiativ og Geirs kunnskap om vegar, hadde nok ikkje denne turen vorte noko av. Så ein særskild takk til dei to.