Artiklar
Veit du noko om Kooperativen?
Fron ysteri og Odenvollen (Orvoll) til venstre. Bilde frå midt på 1960-talet. Gunnar Lien: Martin Sveiverud (1860-1932) og kona Antonette Sveiverud (1855-1933) flytta frå Åsmarka i Ringsaker til Sør-Fron ein gong mellom folketeljingane i 1910 og 1920. Dei flytta...
Vinstra Ballklubb kretsmeister i 1932
Men idrettshistoria til Ragnar Øvrelid har mange feil PAUL HENRIK HAGE: I band 1 av Historia om Fron av Ragnar Øvrelid, som vart utgjeve av Fron Historielag i 1987, står det ei halv side om starten på organisert idrett på Vinstra. Det er sjølvsagt fint at det er med...
-Dette merkelige mennesket på Hundorp
Israel Krupp fikk eget kapittel i bok om de hemmelige tjenester -Hundorp-bonden Israel Krupp var en av den hemmelige hærens viktigste støttespillere i mer enn førti år. Det hevder Ronald Bye og Finn Sjue i boka Norges hemmelige hær. Historien om Stay Behind., som kom...
Ei lita historie om Kvam
RAGNAR ØVRELID: Kvam utvikla seg til eit lite sentrum på 1800-talet. På Vik var det skysstasjon frå 1600-talet og til 1800-åra. Her låg kyrkja til 1775. På grannegarden Sigstad budde futen frå 1809 til 1909. På Vik kom første landhandelen i bygda, den vart driven frå...
Vindfrans og mageproblem
Om matkultur i Fron TORI VIRIK NØVIK: Det er jordbruksprodukt frå eigen gard frøningane er fostra opp på, med mjølk, korn (bygg) og poteter (poteten etter tidleg på 1800-talet) som særleg betydningsfulle matvarer. Det var og naudsynt å ha råvarer som kunne lagrast...
Folk på Vinstra hadde farang kvar vår
Til uti 1950-åra tømte folk framleis avfallet sitt som det høvdeRAGNAR ØVRELID: Frå 1917 hadde alle på Vinstra straum, men vatn var det verre med. Somme hadde eigne brunnar, men i 1945 vaska mange vinstrakvinner framleis klede i kjeler som dei hadde ståande nede ved...
Da bjørnen slo kyr i Børkdalen
Han hørte selv jammeren fra kuer bamsen slo ned PEDER NILSEN fortel om si tid som gjetar kring 1820. : I skogene i Børkdalen var det på de tider meget rovdyr, særlig bjørn. Hvor mange ganger hørte jeg ikke min troende mor be Gud bevare hennes kreaturer. Og hennes...
De vanartede piker fikk flest besøk
Under krigen gjorde nazistane folkehøgskulen på Hundorp til ein anstalt for "uskikkelige og usedelige» jenter. Rasmus Stauri har dykka i den historia, og i mai var det 743 som las om dei ulykkelege. Petter Borolien i Flåtå-grenda i Nordre Lia hadde tre kuer på båsen,...
Ho Petra stunda heim til Sødorp
Ei rørande forteljing om eit møte i Minnesota PAUL HENRIK HAGE: Kvar vår når heggen blømer i Sødorp, tenkjer eg på Petra Sandbakken. Ho var født i 1880 på Nedre Sandbakken og døydde i Dawson, Minnesota i 1959. Ho var yngst av 10 sysken. To døydde tidleg, seks reiste...
Kva slag liv dei hadde på slike plassar?
Møt brørne Teodor og Hans Støslien frå berga ovanfor Vinstra PAUL HENRIK HAGE: Støslia og Arneklemma ligg avsides til i berga ovanfor Vinstra. Båe heimane er fråflytte for lenge sidan. Ein kjem i tankar om kva slag liv dei hadde på slike plassar som "ingen kunne tru...
Togfløyta skremte hestene, ferja veltet
Historia om sundinga ved Hundorp NILS CHR. STEIG: Johan Hovemoen skulle over elva ved Hundorp en dag med to hester. I det de er utpå, kommer toget, og som vanlig drar lokføreren i fløyta når toget nærmer seg Hundorp stasjon. Dette skremmer hestene såpass at ferja...
Vinstra Ysteri restaureres ferdig
Og her kan du sjå drifta i gamle dagar "Nå skal Sigurd (71) restaurere ferdig det gamle ysteriet på Vinstra, melder GD. Eier av Fron Traktor Service, Sigurd Søberg, kjøpte det gamle ysteriet i 1990. Siden har det blitt pub i 1. etasje og fire utleieleiligheter. Nå...
Jernmann, rimsmed og refsar
Hans Joten var meir enn ein bygdaorginal GUNNAR LIEN: "Tager ikke fanden dette samfund, så gjør han ei sin plikt." I dei 74 åra som er gått etter at Hans Joten (1863-1946) gjekk bort, har dette sitatet og andre etter han vorte fortalt omatt til nye generasjonar. Dei...
Gratulerer med dagen!
Byregardane og noko frå det gamle Vinstra
Ole Chr. Risdal: Etter at jernbanen kom til Vinstra i 1896, vart store delar av bygdebyen Vinstra bygd på tomter som hadde høyrt Byregardane til. Så å si alt av areal på Vinstra høyrde enten Nordgard Tokse eller Byregardane til. Grensa mellom desse gjekk omtrent i...
De vanartede piker på Hundorp
Under krigen var folkehøgskulen anstalt for "uskikkelige og usedelige" jenter Skadeleg. Farleg. Det sa nazistane om folkehøgskulen på Hundorp. Dei meinte at undervisninga i det grundtvigske livssyn var «oppviglersk virksomhet». Det var planer om å setja...
Sliteren i Borolien
Petter Borolien hadde det godt da han fikk alderstrygd TOBBEN I GUDBRANDSDØLEN 22.2.1975: Den snart 74-årige Petter Borolien vokste opp på det lille bruket Borolien i Flåtågrenda like ved Tofte i Sør-Fron. Faren var den kjente spillemannen Hans Borolien, som ennå har...
Da Skåbu fikk kjoletøy i fallskjerm
Men ellers merket de ikke så mye til krigen JAKOB BRENDEN TIL ARVID MØLLER: Krigen visste vi ikke så mye om her oppe. Ettersom det ikke fantes bilvei gjennom denne delen av Espedalen, og tyskerne likte dårlig å ferdes i ukjent terreng, så vi ikke mange av dem her...
Krigen gjorde slutt på fattigdommen
Underleg - noko godt kom ut av det RAGNAR ØVRELID: Krigsåra gjorde slutt på eitt av dei store problema i Fron: Arbeidsløysa. Og som resultat av det: krigen gjorde også slutt på den verkelege fattigdommen i bygda. Vi har ikke tal på kor mange som var utan arbeid i...
Slagsmål om fiske i Gålåvatnet
Var like mykje verd som eit gardsbruk Solveig og Pål Egil Rønn frå Sør-Fron har kjøpt aksjane i Gålå Eiendom as, melde Dølen i februar 2015. Salet frå Høegh Eiendom vart gjennomførd 30. januar. Høegh Eiendom hadde eigd Gålåvatnet sidan 1970-talet. Ifølge Dølen hadde...
Kvinnfolka er glad når han kommer
August Karlsen var tusenkunstner DAGNINGEN 5.6.1964: Like etter 1. verdenskrig hørte vi mye om russiske skjærslipere som fartet rundt i bygdene. Det ble seinere ymtet om at disse skjærsliperne var spioner. I 1918 bodde en slik russisk skjærsliper heime hos August...
Tente ikkje meir enn til mat
Tordentalaren Tranmæl gjorde sterkt inntrykk på ein ung mann DAGNINGEN 28.9.1963: Johan Monshaugen var skogsarbeidar, og tente ikkje meir enn til mat, som han sjølv seier. På begynnelsen av 1930-talet tok han over som postbud etter far sin. Det kunne ofte bli...
Tranmæl og Gerhardsen på Baukholstulen
De hadde godt av kontakt med en lutfattig norsk utkantkommune ARNE HERNÆS: Martin Tranmæl er på foredragsturne i 1923 og får kontakt med Anton Hytten. Han har et seterhus på Baukholstulen til leie i påsken. Det ble ikke noe av før i 1928, men fra da av skulle det vise...
Arg binne, Skåbu og krig
Mest lest her på heimesida i april Ole Kristian Brenden visste at det verste han kunne gjøre, var å sette på sprang. Derfor gikk han så rolig han kunne mot mopeden. Men binna var over han og slo han bevisstløs. Da han våknet, var bjørnene borte. Dette skjedde i mai...
Eit fullstendig eigedomslaust proletariat
Tigginga hadde eit uhyggeleg stort omfang til sine tider på 1800-talet EINAR HOVDHAUGEN: På 1800-talet sprengde folkepresset alle grenser. Bygdesamfunnet stod avmektig når det galdt absorbere folkepresset på ein menneskeverdig måte. Jordlause husmenn, som sit i ei...
Heile bygda kunne ikkje vere kyrkjegard
I tre netter flytta dei døde soldatar RAGNAR ØVRELID: Krigshandlingane i Kvam frå 25. til 27. april 1940 var over. Etter kvart tok folk seg ned i bygda att. Den øydelagde grenda grein mot dei. Over 70 nedbrunne hus, sundskote bygningar, raserte marker og vegar, og i...
Kampane i Kvam 1940
For nøyaktig 80 år sidan var Kvam åstaden for nokon av dei hardaste kampane i Sør-Noreg under den andre verdskrigen. Kampane pågjekk den 25. og 26. april etter at tyskarane hadde invadert Noreg, og britiske styrkar hadde gått i land for å støtte det norske forsvaret....
Den gamle kona og maskingeværene
Øyenvitneberetning om kampene i Nord-Fron i april 1940 S. SANDBU RAPPORT 1942: Bortset fra enkelte fly som paserte oppover dalen hadde vi de første 8 dage av krigen ingen direkte føling med det som foregik lenger syd i landet. Nyheterne vi fik gjennem radio og pressen...
Fjellpilten
Nye bilder fra Norges første og eneste rullende fjellbutikk Egil Stakson har lagt ut bilder på FB fra en reportasje om Fjellpilten i Gudbrandsdølen 12. juni 1972. Her er fortellinga til Nils Chr. Steig supplert med disse bildene. NILS CHR. STEIG: Norges første og...
Påskenøtt: Pissa dei på bil eller sykkel?
Kronprins Olav og Theodor Pettersen fekk problem i Kongslibakkane JAKOB BRENDEN FORTELLER HISTORIA SLIK TIL ARVID MØLLER: En påskehelg sist på 1950-tallet var kronprins Olav i Sikkilsdalen. Da fikk han melding om å komme til Oslo, trolig i statsråd på Slottet....
9. april på film
Til minne i ei påske der vi òg er invaderte For 80 år sidan angrep tyskarane Norge. 7. april 1960 var heile Filmavisen ein markering av 20-årsdagen for invasjonen. (Tekstinga er heilt i utakt, men det høver jo bra med temaet.) Kan vere nyttig å sjå i dag òg, i ei...
