Ei lokalhistorisk nettavis
Kva veit du? Hjelp oss! Seter som postkortmotiv. Brandvoldsetra med Sulseter i bakgrunnen. Fron historielag arbeider vidare med bok om setrene i Sør- og Nord-Fron. Det er godt over 700 kjente setre på 160 ulike seterstular. Kring jul gjekk det ut brev til alle...
Fleire etterlyser brevet som historielaget har send ut for å registrere setrene i Fron. Her er det. Og her er meir informasjon om prosjektet. Og her er dei som jobbar med prosjektet: Møyfrid Kalstadstuen, Johan Rusthage, Arild Larshaugen, Linda Myromslien, Elisabeth...
Svar helst innan 1. februar - til ei bok om setrene Det er stor grunn til å tru at det om nokre år ikkje vil vera att noko seterdrift. Historielaget fryktar dette. – Det er noko av grunnen til at vi nå såg behovet for å gjere kartlegginga av setrene, for snart er det...
Skrømthistorier frå setrer og einbølte bruk Johan From gjekk i lag med to andre til Sør-Fron kyrkje Sankthanskvelden for å ha møte med sjølve styggen. Ragnvald Tarud (1913 - 1989) fortel til Oddmar Myrum i Gudbrandsdølen 22. des. 1977: Ragnvald er ikkje overtruisk,...
Ny bok forteller om livet i en avsides fjelldal Boka koster kr 450, og kan kjøpes av forfatterne. Den kan hentes i Espedalen, på Lillehammer eller i Oslo, eller sendes for et tillegg på 90 kr. Send i så fall melding til Jana Weidemann: 91889599. Boka kan også kjøpes...
Historielaget arbeider med ei bok om alle setrene i Fron Seter som postkortmotiv. Brandvoldsetra med Sulseter i bakgrunnen. SVEIN JETLUND: Fron historielag har sett i gang eit arbeid som skal ende opp med ei bok med opplysningar og bilde av alle setrene (også...
Kor finn ein journalist stoff om Einar Gerhardsen si hytte? Mange har glede og nytte av årboka vår, Fronsbygdin. Denne gongen er det Aftenposten. I bilaget "Hyttemagasinet" er framsideoppslaget "Arven etter bestefar - landsfaderen", der journalisten presenterer...
Litt av kvart frå Vendalen BJARNE JETLUND: Vendalen er ei setergrend ca. 15 km frå Hundorp langs vegen mot Fagerhøi. Desse spreidde tankane frå Vendalen viser ein seterstul full av kulturminne. Desse er det viktig å ta vare på i den omforminga som nå breier seg...
Til fjells midtvinters for å hente fôr Tidene har endra seg på Haugsetra! Foto: Fredrik Weikle FREDRIK MOEN: Fjellet ga vinterføde til buskapen ved at ein hausta seterkveene med handreiskap som ljå og trerive. Det vart henta til bygda med hest og slede. Desse turane i...
Grisjin, Mora-Nisse og Hallgeir Brenden var samtaleemne FRODE ERSTAD: Ein høyrer ofte: "Eg saknar mjølkerampa." Kring midten av 1970-talet var det fleire og fleire som fekk mjølketank, og utpå 1980-talet tok livet ved mjølkerampa slutt. No tenkte eg å fortelja...
Eineståande film frå Isum OLE CHR. RISDAL: Anne Marie Tron blei fødd på Isum i 1918. Som vanleg var på den tida, måtte ho tidleg lære seg til å arbeide. Nokre av dei finaste barndomsminna ho har, er livet på setra. I 1937/38 skulle også seterlivet bli foreviga. Det...
Vel 50 personar møtte opp til markvandringa på Lomsetra førre sundag. Det blei ein svært triveleg og innhaldsrik dag. Det var som vanleg Anders Haugen og Lodver Bryhn som stod bak dette. Dei hadde alliert seg med Jan Karenstuen, Ragnar Thor Mariasson og Olaf Nøkleby...
Bli med til Lomsetrene på markavandring Slåttekarar på Lomsetrene sommaren 1968: Engebret Klypen, Ottar Flatmoen, Ragnvald Frøyse, Pål Kristiansen, Ole Skogen, Sverre Båtberget, Ottar Randen, Hans Karenstuen, Odd Tarud, Ottar Karenstuen, Nils Slåen, Thor Slåen, Arne...
Mykje næringsdrift i fjellet i gamal tid TORMOD STAURI: Namn på vatn og elvar i Fronsfjellet er frå norrøn og urnordisk tid. Når ein veit kor frodige dei nære fjellområda til Fronsbygda er, med ein vokstersesong frå mai til ut september, er det berre å vente at desse...
Anders Lange delte ut Peer Gynt-prisen til Erik Bye "Avisutklypp som hæng ti selet vårt på Tjyruvasetern." Bilde lagt ut av Hans Magnus Ødegården på FB-sida Du væt du e frå Vinstra når... I 1974 ble Peer Gynt-prisen utdelt for fjerde gang. Til Erik Bye (1926-2004)....
En stein falt og fela låt Brynestein. Foto Vest-Telemark museum / https://digitaltmuseum.org/vtm TOBBEN I GUDBRANDSDØLEN 4.11. 1974: En vakker dag i slutten av mai 1921 arbeidet Ola Guttormsen og Adolf Tagestad på Tagestad-setra på Gålå. De er nøkterne karer, nå 83 og...
Ho tør ikkje rope på sonen sin i frykt for at han kan dette i elva ARILD MAGNE LARSHAUGEN: Når ein går Sørensenvegen i Nordre-Lia, ligg det ein stor stein utpå bergkanten ved øvre Haustsetergrinda med Toftelva 80-90 meter loddrett under. Denne steinen fekk namnet sitt...
Nyttårsaften takket en av de siste budeiene for seg TORBJØRN MATHISEN: Nyttåraften takka Signe Dalsegghagen for seg i fjøset på Rolstad nordre i Sør-Fron. Hun hadde bestemt seg for å legge opp og nyte godt av trygden etter at hun i mer enn 52 år har tjent i...
Litt å tenkje på når du køyrer inn under Teigkampen OSKAR LETRUD: Nye E6 går inn i Teigkampen og passerer to-tre hundre meter under restane etter dei gamle seterhusa på Skoekampen, ei seter som nå er nedlagt. Det er på høg tid å få skrive ned soga om denne setra og...
En liten fortelling om glad latter som varsler en ny sommer ADOLF TAGESTAD: Sankthans, da er de kommet i stellet, som de brukte å si, på alle setrene. Og det var gjerne Sankthans-aften budeienes første sammenkomst fant sted. På en haug eller slette om været var pent....
Mystisk kar jabba i laussnøen i Skåbufjella Torger T. Risdal: Ein grå vintermorgon i fyrsten av 1920-åra, seig det to høylass smått om senn innover høgda frå Storhøli-setrene. Vegen synte ikkje, og det gjekk i små kvilar. Øykane var nøydd om å puste på titt og jamt....
Kanskje det viktigaste som har stått på prent i Fronsbygdin? Bildet syner harving, men er ikkje frå Tåkåstad. Foto frå Arve Skurdal / Vegar Skar "For å få gjødsla jevnt og fint utover enga, ble det kjørt over med ei sloe etter at gjødsla hadde tørket litt. Sloa besto...
Ivar Kleiven fortel om ljorhus som forsvann og kokhus som kom IVAR KLEIVEN: Noko arbeid på veg til setrene var det ikkje tale om i gamal tid. Det vart bygd klopper over tverråe og store bekkjer og fella over gorrblaute myrstrype og dipille. Elles har kløvvegane til...
Han hørte selv jammeren fra kuer bamsen slo ned PEDER NILSEN fortel om si tid som gjetar kring 1820. : I skogene i Børkdalen var det på de tider meget rovdyr, særlig bjørn. Hvor mange ganger hørte jeg ikke min troende mor be Gud bevare hennes kreaturer. Og hennes...
Ole Chr. Risdal: Fjellbygda Skåbu ligg ved inngangsporten til sjølvaste Jotunheimen. Bygda ligg ca. 850 over havet og er rekna for ei naturperle i Noreg. Næringsgrunnlaget har ifrå dei eldste tider vore jakt og fiske. Skåbu ligg ideelt til for dette, og ei av dei...
Bli med Ivar Kleiven til den gongen budeiene sms´a med lur IVAR KLEIVEN: Seter og seterbruk har opphavet sitt heilt attende i dei grå forntidene i Noreg, og i Gudbrandsdalen er det gammalt som alle haugane. Kva tid dei første setrene vart bygde, kan ingen seie for...
Da Mathea Tofte fylte 90 år GogLT 27.9. 1978: - Folk hadde mer omgang med hverandre før i tiden - og de var mer fornøyde. Det var tyle å være ung den gangen. Vi måtte nok slite, men vi syntes vi hadde det bra likevel, sier Mathea Tofte på Hundorp til G og LT og...
TVØST laga reportasje frå julemarknad på Tagestad seter i 2014 https://youtu.be/9FYULrxRm5U
To kvinner som virkelig har noe å fortelle ALLE KVINNER 3. 10 1962: De gamle Marie-jentene i Sødorp er flatbrødbakere av det riktige slaget. Selv om den 81 år gamle Marie Bakken fortsatt tar på seg baking iblant, er det ikke lenger noen nødvendig levevei, og den 88 år...
Fronsbygdin fortel korleis Margit laga ost på setra Sommaren 1984 fekk Anton Løkken lyst til å høyre den kraftige og særeigne songen til separatoren att. Mor hans, Margit Lykkjom stilte opp og demonstrerte heile prosessen. Anton tok bilde, og Margit skreiv ned det ho...
Forteljarkveld på Rudi gard Torsdag 11. oktober kl. 19.00 arrangerer Fron historielag forteljarkveld på Rudi Gard. Johannes Lunde, Arild Larshaugen og Jens Tangen kjem og fortel mykje artig og interessant frå gamle dagar. Inngang: 190 kr. Dette inkluderer kaffi og...
FRIDE GUNN RUDI: Historia om vintersetringa på Furuseter i 1933 er både spesiell og interessant, men vinteren fekk ein trist utgang. I tidlegare tider hende det at ein låg på setra med dyr om vinteren. Da slapp ein det kalde og langvarige arbeidet med å kjøre heim...
To i 80-årsalderen som har brutt over tvert EINAR NILSENG: Eldre mennesker i Gudbrandsdalen har sjelden hatt for vane å ta seg ferie. Helt opp til våre dager har det vel slik vært at det å ta seg helt fri uten å skulle gjøre noe annet enn å nyte tilværelsen, skulle...
MARGIT LYKKJOM OG ANTON LØKKEN: Kvar sommar vaska eg heile selet. Det lukta så godt av kvitskura vegger og tak og golv med einerkvister på. Dessutan måtte gjerdet rundt kvea stellast på. Dei snøtunge vintrane var harde med gjerdet. Alt arbeidet ute var sjølsagt...
HANS ODENRUD: På det høgste punktet på seterreisa til Årstulen aust for Trollhaugen - omlag 800 moh - blir budeia uroleg. Ho vil ned av lasset. Dei vaksne dyra veit inderleg vel kor dei er, og midt i alt dette forventningsfulle vil budeia vere fyrst. Ho kjem seg ned...
Er bjørkelauvet på fjellet stort som eit musøyra? HANS ODENRUD: Av husdyra er det sauen som fyrst kan livberge seg på fjellbeite om våren. Han kan følgje snøfonnene når dei trekkjer seg attende og det kjem ferskt, smakfullt og næringsrikt gras utan parasittar. Når...
Åse og Helmer Bjørkheim ryddet Haugland og hadde 100 geiter TORGEIR SÆTERVADET i DAGNINGEN MARS 1976: To tommer hender var startkapitalen som Åse og Helmer Bjørkheim i Tverrbygda i Fron hadde da ekteparet startet opp med nybrottsarbeide. Lange og slitsomme...
Ei lita retting til Trond Halle TEA JOHANNE MYRSTAD: Les med glede Fronsbygdin. Reagerte på artikkelen til Trond Halle: "Sør- Fron på tvers". Gjer merksam på at Bjørkesetra inni Eldåa har vore og er i full drift kvar sommar. Finaste setra i verda - for alle oss frå...
Tysdag 1. august kl. 18.00. Frammøte ved krysset Voll-Sand. Ta med kaffi og litt å bite i. Det blir kaffirast på setra. Turleiarar: Johannes Lunde og Anders Haugen.
Torsdag 15. juni kl. 18.00 blir det markvandring i området Sandstjønn-Sand. Vi parkerer bilane ved avkøyring til Auretjønna. Frå der går vi til Sandstjønn og vidare til Sand. Gode sko er ein fordel. Dei som vil ha ein lengre tur parkerer på Voll og går frå der. Da...
Nokre tankar og minne ved ei gammal mjølkerampe MARGIT LYKKJOM: Ja, slik halvt itåvelt ligg ho her nå, denne mjølkerampa ved setervegen på Sødorpfjellet. Ho har truleg hatt litt hjelp til sitt forfall, det har vorte for mykje for henne. Det er elles ikkje bruk for...
OSKAR LETRUD: I den heimen eg voks opp, var vi ein syskenflokk på heile ti ungar. Når eg skal fortelja litt om oppveksten til denne flokken, tenkjer eg mest på dei som er barn og ungdommar i dag. Eg vil tru at for dei vil mykje av det eg fortel, stå fram som eit...
https://youtu.be/isSgkXdW3NE PAUL HENRIK HAGE: Maria Lykkjom var bestemor mi. Ho vart født på Skinnehaugen i Ruste 1. mai 1874. Ho døydde på Lykkjom i Sødorp 2. juni 1969, 95 år gammal. I 1954 var ho 80 år, og da gjorde Johannes Kolås, lærar på Sødorp folkeskule...
Et par ord med den 80-årige Anne Haav PÅL KLUFTEN: Oppe i Nord-Fron på gården Rusthågå, sitter en hyggelig og lugum gammel kone, Anne Haav. Hennes mann, Thor Haav, døde for et par år siden. Begge var overmåte interessert og dyktig i gårdsbruk og havebruk, og...
Eit under kva mjølkebilen fekk med seg Mjølkebilen var litt av eit fenomen og noko for seg sjølv. Dette bildet frå Paul Henrik Hage seier meir enn mange ord. Mangt og mykje anna enn mjølk frakta bilen på gjennom mange år, fortel Margit Lykkjom. Det var fullt av folk...
Ole Chr. Risdal: I juni vart det arrangert ei markvandring frå Feforosen til Voll. Viss du vil vite meir om det dei fortalde om på turen, kan du lese artikkelen "Golo - ei elv i Ruste" av Anders Haugen. Den er å finne i Fronsbygdin 2014. PS! Lodver og Anders er i ferd...
Litt om vasstrosten og maleren ADOLF TAGESTAD: På Gålå ble det flere byfolk hver sommer, travende om på setrene. Med noen av dem var det som med hesten, de kom igjen hver sommer. Noen av dem ble en fort kjent med, andre snakket en aldri med, men merket seg på grunn av...
Seterliv for 100 år sidan ADOLF TAGESTAD: I høysesongen ble det levert melk fra setrene på Gålå til sanatoriet. Dette var gjevt for budeiene, som dermed slapp unna så mye ysting. Rolstad og Tagestad hadde denne leveringa i mange år, og vi dro melken dit bort på...
MARGIT LYKKJOM OG ANTON LØKKEN: Oss låg på seter´n til midt uti september, som oftast. Om hausten vart det travelt. Bærplukking og kvearbeid. Alt høyet måtte i hus. Ungane hadde det morosamt når dei fekk hoppe i høyet, men det var mye arbeid for dei, au. Etter at oss...
KNUT FOSSEHAGEN: Når vintervegen var kjørt over vatnet, vart han rekna som sikker. Men heilt trygg kunne ein ikkje vere. Det hende nemleg at at det kom vassåre i botnen av ei tjørn, og var vegen påkjørt rett over ei slik åre, kunne vatnet gå rundt og svekkje isen,...
KNUT FOSSEHAGEN: Ein gong skulle eit eldre ektepar vere på Kristensetra utover seinhausten og vinteren. Det hadde kome ein god del snø, og det var svært så kaldt. Dei to budde på Kristofferhaugen, det vi i dag kallar Nørdre Ringstad. Kanskje var dei venta heimatt til...
MARGIT LYKKJOM OG ANTON LØKKEN: Sjølv om det som regel var rolege og fredelege dagar på seter´n, var det eitt og anna som hende innimellom. Eg hugsar godt ei natt eg vakna av eit lurveleven med mjølkespann og bytto utafor selet. I berre nattkjolen sprang eg ut for å...
MARGIT LYKKJOM OG ANTON LØKKEN: Kyrne hadde vore bundne til båsen heile vinteren og visste godt kva som skulle skje, når det lei så langt at seterreisa nærma seg. Dei hadde i lang tid kjent lufta av groe og grønt gras, blomar og blømande hegg gjennom dei opne glasa i...
OSKAR LETRUD: Vi hadde heimelaga leiker. Eg hugsar spesielt hesten som bestefar hadde laga. Han var fullt utstyrt med sela og kjørereiskap av alle slag og var mye brukt. Dette var av dei tinga som vart øydelagde om våren 1940, da huset vart treft av fleire granatar...
IVAR KLEIVEN: Det er oppsett så mange gilde fiskjebuer og naust ved Furusjøen at det såg mest ut som ei lita grend, og det var bruk for husrom der ôg til somme årstider. For det var ikkje berre skyttarar og fiskjarar som låg i desse buene ved Furusjøen, skal tru: om...
OLE CHR. RISDAL: No har vi altså lagt ut alle gardsbruka som Sigmund Hernæs måla. Men på bygdahuset i Skåbu heng det også bilete av andre kjente landemerke i Skåbutraktene:
MARGIT LYKKJOM FORTEL TIL ANTON LØKKEN: Mjølkebilen tok til å kjøre på setra i Sødorp i 1928. Da vart det brått slutt på ysting og kinning. Det vart messom meir matlaust på seter'n au. Eg hugsar eldre folk kalla mjølkebilen sveltihelkjerra. Men det vart i alle fall...
https://vimeo.com/105594300 Tove Østby delte andreprisen i historielagets konkurranse om beste lokalhistoriske video. Gratulerer! Juryen meiner: Videoen fortel om ein viktig og rik tradisjon – seterdrifta gjennom århundra. Med konkret utgangspunkt i filmskaparens eiga...
OLE CHRISTIAN RISDAL: Slangen Seter er ei perle i Skåbu. Staden har rike tradisjonar attende til 1800-talet. Til å byrje med var Slangen vår- og haustseter til garden Nedre Skåbu, men etter kvart vart det turiststad og er i dag eit skikkeleg trekkplaster for...
Dei to inni selet ligg glade og yr, og kviskrar så stilt under felden; - for kroken på innsida krøte dei på - - og om det kjem udyr - det vert vel ei råd guten han er her så sjelden. Etter at budeiene hadde gjort det som gjerast skulle og var nedkomne frå fjellet,...
RAGNAR ØVRELID: Bøndene i Sør-Fron held altfor mange krøtter og hestar. For å halde liv i budskapen gjennom vinteren med sveltefôring, kjører bøndene dagleg til fjells for å hente høy, mose og ris. 20 skikkeleg fôra dyr ville gi meir mjølk og gjødsel enn 30 dårleg...
CARL HENRIK GRØNDAHL: Sjølsagt var det galskap å bygge hotell oppå snaufjellet. Fire timer med hest og kjerre etter å ha blitt rodd over Lågen ved Hundorp. Men de nærmet seg femti, disse karene, var fulle av kraft og tro på framtida og så at jernbanen krøp seg...
Her fortel dei om møkkakjøring, slakting, matmål, fisking og fritid, originalar og andre skåbyggingar, det gamle seterlivet på Kvamsfjellet, Kviknekyrkja, veving i gamle dagar, overtru i Skåbu, pølsearbeid før i tida, ysting, bjørnejakt, veiding, feiing, måsåtak og...
Setring er dessverre ein saga blott om ikkje så mange år. Før i tida var det eit yrande folkeliv og full drift på setrene i Fronsfjellet. I dag er det berre ein brøkdel som tek vare på denne tradisjonen. Derfor er det svært viktig å dokumentere denne verksemda. Her...
Ysting var ein sentral aktivitet både på setra og heime før i tida. I dag blir dette gjort berre for å demonstrere korleis det foregjekk. Her fortel Ragnhild Taarud (f. 1893) om denne verksemda.
No er det lagt ut fleire lydkutt. Anna Hovden 1894-1984 frå Hundorp fortel frå gamle dagar. Torger T. Risdal frå Skåbu fortel om fyrste turen sin til Vinstra. Olaf J. Brandvol, Hans Skoe og Pål Bakken fortel om vinterkøyringa i Sødorp.