Artiklar
9. april 1940
Klukka 04.26 gjev kommandanten på Oscarsborg festning, Oberst Birger Eriksen den korte ordren: "Det skal torpederes". Dette skjer etter at kanon ein og kanon to har fått inn kvar sin fulltreffar på den tyske kryssaren "Blücher" og klukka 06.21 synk "Blücher" i...
-Det innerste i menneskjesjela
Eit godt program frå NRK med Oddvar Nygaard 100-årsfesten for Oddvar Nygaard er over, og her er han: -Musikken må gi seg uttrykk frå det innerste i menneskjesjela, ellers blir det berre apekattmusikk, der dei kopierer, seier Oddvar Nygaard i dette programmnet frå NRK,...
Merra hogg tak med alle sine krefter
Den gang hest var drivkraft i treskinga EIVIND HOLEN: Hestevandringene bestod av sirkelrunde plattinger som ofte ble muret opp ved låvebrua. Hesten gikk i sirkel og dro et oppvekslings-maskineri som skaffet tilstrekkelig høg rotasjonshastighet på slagvinna i...
– Far min var slavedrivar
Leif Melgaard - ein frøning som ragar høgt i kunsthistoria Mange som har studert Leif Melgaard sine arbeid som treskjerar, meiner at han ville vore betre kjend om han hadde vore villig til å selgje meir og ha fleire utstillingar, for han kunne måle seg med det...
Kjerringa i Harpefossen og dødsdømd Peer
Mest lest i august For dei som er interesserte i slikt: her er dei sakene som fekk flest lesarar i august. Arve Skurdals si historie om Harpefoss bru, først publisert her i 2014. Deretter kom Carl Henrik Grøndahls tankar etter Peer Gynt stemnet - skjønar vi eigentleg...
Hva gjemmer seg i Olavshaugen?
Hele området skal geoskannes, melder GD Hva som skjuler seg i den mektige Olavshaugen på Dale-Gudbrands gard, har vært et mysterium i flere hundre år. Nå skal forskere skanne hele området med såkalt geoskanner. Da kommer kanskje svaret.Tanken er at funnene skal...
Theodor Caspari – ein diktar i Fron
Skåbu og Espedalens diktar skapte uttrykket ”Jotunheimens forgård” RASMUS STAURI: Ein diktar som knappast er omskrive i litteraturhistoriene, men som såg på Fron som sin andre heimplass, trengst å bli vekt til live att og bli lesen. Theodor Caspari skreiv 25 bøker i...
Frøningen som slo the Beatles
Fest for Oddvar Nygaard laurdag 7. september på Rudi gard RASMUS STAURI: I 2019 er det 100 år sidan trekkspelaren Oddvar Nygaard vart fødd. Oddvar budde i Sør-Fron heile livet. Etter tidlege år som konsert-trekkspelar slo Oddvar i gjennom med eigen kvartett i...
Rustværar som utvandra til Inderøy
Frå 1836 til 1840 var det uår og naud i Gudbrandsdalen ANDERS HAUGEN/ÅSHILD VANG: For tre år sidan kom det ein laurdag to frå Inderøy som søkte slekt i Ruste. Ole Brandstadmyren var namnet dei kunne oppgje. Det tok litt tid før eg kunne plassere den karen. Det viste...
Nordover for å berge livet
Tre gutter fra Flåtå gikk 30 mil over Dovre i 1832 - en utrolig livsvilje HANS OLAV LØKKEN: Vi skriver året 1832. Tre smårollinger har forlatt Fron, brødrene Ola (6) og Torgeir (9), samt Tjøstolv (9) fra blant annet husmannsplassen Tofteflaten under Tofte - vel...
I Russland ligg risengryna som snogføinne
Trudde mange i Fron fyrst på 1830-tallet - og la avgarde P. TH. AASMUNDSTAD: Folket i delar av Russland er heilt utdøydd, og gardane står att med fullt stell, men folketome. Det ryktast i Fron fyrst på 1830-talet. Tie nå, bon, dess døkk kjem åt Russland, ska døkk få...
Soldaten kasta kjerringa si utover
Historia om Harpefoss bru ARVE SKURDAL: Ein skulgut, Morten Steindala, hadde klatra ut i ei furu som heng utover berget på solsida sør for Harpefossbrua og skulle gjera sitt fornødne. Da kom Pål Strand forbi. Morten hadde nok erta han. Pål vart sett på som ikkje...
Dødsdommen over Peer
Noen tanker til Marit Moum Aunes Peer Gynt på Gålå CARL HENRIK GRØNDAHL: Uhorvelig mye er skrevet om Henrik Ibsens Peer Gynt, men jeg har ikke sett noen ta på alvor at Peer går inn i sitt voksne liv med en dødsdom. En rett dømmer ham fredløs, det vil si at hvem som...
Kampen for vatnet i Sødorp
Historia om eit 300 år gammalt prosjekt JOHANNES BRANDVOL: Få bygder har vore meir avhengig av vatning enn Sødorp i Nord-Fron. Her er åkrane solvende og ofte bratte. Med den tørkesvake jorda og den mest årvisse forsommartørken er det oftast vassmangel som sett grense...
– Vi held oss unna det kulturelle
Per Gynt-stemnet la lista for høgt RAGNAR ØVRELID: Heilt frå starten og til Peer Gynt kom til Gålåvatnet i 1989, var Peer Gynt-kvelden sjølve blomsten i knappholet, den som gav stemnet eit kulturelt alibi, store utgifter, men små inntekter. Kveldene hadde ein...
Omgangsskolen i Skåbu og lærar Torger T. Risdal
OLE CHRISTIAN RISDAL: Torger T. Risdal frå Skåbu tente læraryrket i nesten 50 år. Frå 1872-1919 hadde han ansvaret for opplæringa i to skolekrinsar. På den tida var det såkalla omgangsskole, der ungane rullerte skolegangen frå gard til gard. Skåbu fekk ikkje eige...
Kvar vart det av folkemusikken?
På Peer Gynt-stemnet? RAGNAR ØVRELID: Spelmennene var først ute med eit årvisst musikkinnslag på Per Gynt-stemnet. Det første treffet var i 1971. Idéen kom ikkje fra sentralt folkemusikkhald. Initiativet var lokalt, og det kom frå folk utanom sjølve Per Gynt-nemnda....
Starten: 500 kr for en lastebil
Det ble Frya Bil, Frya Grustak og Frya Leir ASBJØRN RINGEN: I 1954 lånte Kåre Skar 8000 kroner i Sør-Fron Sparebank. Han satte Nysted, Toftsetra og Djupdalen i pant. Pengene brukte han til ny lastebil. – Jeg husker det godt, forteller Polmar Skar, som seinere utviklet...
Dyktig pianist, kjelker, tlf Vinstra 837
Slik markedsførte de seg for 60 år siden Et bevis på de driftige gudbrandsdølers initiativ og virke for turisttrafikken gjennom dalen er den ferdigbyggede høyfjellvei, Lillehammer-Harpefoss-Vinstra, som ble åpnet sommeren 1956. Veien har populært fått navnet...
Da Kari Hågå vart borte
Innteke frå setra i Fiskdalen IVAR KLEIVEN: I Nestugun Hågå vart eine dattera på garden innteke frå setra deira i Fiskdalen. Ho var berre svært ung den gongen og var underbudeie om somaren. Det leid på hausten, så molta tok til å bli gjord, og så var det ein dag båe...
På Steig voks det opp sterke folk
Historia om kongsgarden i Fron EIVIND LUTHEN: Litt attendetrekt på eit høgdedrag ruver det gamle maktsenteret Steig over Hundorp. Ein gong fostra denne garden ein konge, og garden gav også landet ei dronning. I fleire hundreår spelte Steig ei viktig rolle i norsk...
Slik vart setrene til
Bli med Ivar Kleiven til den gongen budeiene sms´a med lur IVAR KLEIVEN: Seter og seterbruk har opphavet sitt heilt attende i dei grå forntidene i Noreg, og i Gudbrandsdalen er det gammalt som alle haugane. Kva tid dei første setrene vart bygde, kan ingen seie for...
Overtrette byboere blir friske i Fron!
Men febersyke mennesker bør holde seg borte fra høyfjellet JOHAN SØRENSEN 1905: Efter en syv måneders jakt helt ned til Egypt kom jeg meg mere død enn levende hjem til Norge, - og livnede opp igjen på Toftesæter-kjølen - det fjellplatå i Gudbrandsdalen hvor nu en...
Frå Kvikne til Lillehammer i 1849
Når folk drog heim att, hadde mange fått fylt på brennevinsdunkane sine PER ÅSMUNDSTAD d.e. (1839-1920): Å køyre frå Kvikne åt Vetlhåmår tok minst to dagar. Det var berre ein gang om året vi gjorde bytur. Det var i mars. Vi køyrde nedpå isen synnafor Harpebrua og fòr...
Vis-Knut spådde rett
Dette er den suverent mest lesne saka på heimesida til Fron historielag - av ein eller annan grunn. Ho vart publisert først gong i januar 2014. Så langt i juni 2019 er det 4223 som har klikka på ho. Nokon som kan forklare kvifor? Her er samlesida for alle sakene om...
Den alltid blide Pål i Kjørkjestuggu
Hadde jobben med å pumpe luft til orgelet i kjørkja Godt døme på at mange skriv lokalhistorie på Facebook. Egil Stakston spør om nokon "har noen historier eller bilde av den alltid blide Pål i Kjørkjestuggu. Med sin karakteristiske framoverlent gyngende gange med...
– Ikke snakk om en seng på hver
Da Mathea Tofte fylte 90 år GogLT 27.9. 1978: - Folk hadde mer omgang med hverandre før i tiden - og de var mer fornøyde. Det var tyle å være ung den gangen. Vi måtte nok slite, men vi syntes vi hadde det bra likevel, sier Mathea Tofte på Hundorp til G og LT og...
Blir det eit tårn for Christoffer Stixrud?
Nord-Fron kommune vil gje dispensasjon til å bygge Stixrudtårnet i Sødorp. Kven var han, denne målaren som brukte dei fyrste krigsåra til å byggje nybrotet Temorka øvst i Sødorp? Det fortel Jon Steihaugen i ein artikkel i Fronsbygdin 2005: JON STEINHAUGEN: Dei...
Hematt etter pinse
"Ungdommens transport fra Vinstra efter stevnet i Pinsen 1912" er tittelen frå Maihaugen på dette fotoet frå H. H. Lie. Eit fantastisk bilde. Sjå klesdrakta. Alle har noko på hovudet, også dei karane som reiser oppå ei vogn med plank. Det er sikkert plass til syklane...
Bli kjent i Ruste 10. juni kl. 17.30!
Sandbu var den største garden i Ruste på 1600-talet. Tema for kvelden er historikken til denne garden og oppdelinga av den i fleire eigedomar. Ta med kaffi og litt å bite i. Det blir kaffirast på Sandbu. Turleiarar er Johannes Lunde, Lodver Bryhn og Anders Haugen....
Jenka ble forbudt
Historia om et kommunehus EGIL STAKSTON: Bildet viser det første bank- og kommunehuset som ble tegnet i 1902 og sto ferdig i 1903. Byggmester var Hans J. Haverstad. Kommunelokalet vart i 1936 omfattende bygd på med bl.a. scene i festsalen og større lokaler for banken....
