Ei lokalhistorisk nettavis
Frøningenes merkverdige skikker ved brylluper HUGO FREDRIK HJORTHØY ble prest i Fron i 1775 og prost i Gudbrandsdalen året etter. Mens han var i Fron skrev han Physisk og Ekonomisk Beskrivelse over Gulbransdalen Provstie i Aggershuus Stift i Norge, et av 1700-tallets...
Men det gjekk ille med bjørnetrenaren Basso og trenaren hans er det nok ikkje, men der var vel ein slik ein som tok seg opp på Jostugusalen. Foto frå Helgeland museum GUNNAR LIEN: Jostugu låg sentralt til tett inntil Kongsvegen og like ved landhandleriet på Jensbakken...
Ta ikkje med deg råkaffi til Skåbubaklia RAGNHILD RINDHØLEN: Ei påskehelg kom det ein bykar rennande på ski nedover til Skåbubaklia. Han banka på ei dør og spurte om kjerringa der kunne selje han ein kopp kaffi. Nei, ho hadde ikkje noko kaffi å koke av, sa ho. Men det...
Litt om ein oppvekst under krigen OSKAR LETRUD: Eg kan ikke hugse at vi svalt, men det var klart enklare kosthald enn det er nå. Det var brukt ein del vassgraut, (byggmjøl, salt og vatn) med mjølk til. Om det var ei tid på vinteren vi ikkje hadde mjølk, kunne det i...
Glytt frå ein barndom i krig i Nedre Skar Nedre Skar ca. 1933. Bilde frå Vegar Skar KNUT STENSRUD KJORSTAD: Året er 1939. Ein familie er på veg oppover Solbråsmorka. Tankar krinsar rundt i hovuda deira. Dei har slite seg laus frå det kjende, men er etter...
Litt om kvifor høgtida heiter jul og ikkje har eit kristent namn Ordet jul er heidensk. I storparten av Europa har feiringa fått eit kristent namn: På engelsk Christmas «kristmesse», tysk Weihnachten «vienatt», fransk noël i tydinga fødsel. Men hos oss har høgtida...
Det sto 10-12 øyker tjora i rekkje utanfor Signe Hovden dreiv kafé heilt til 1971. Da hadde ho drive på sidan 1928. Før den tida sytte ho for serveringa på ungdomslagsfestane på avholdslokalet, det som seinare vart Lidarende. -Da det vart tømmerdrift oppi Elvdala,...
Sør-frøningene slo seg virkelig laus ASBJØRN RINGEN: Det var en stor begivenhet da sør-frøningene innviet sitt Bank- og Herredshus i 1903. Bygget var stort og flott, det fortjente en skikkelig fest. Lista over de fleste deltakerne finnes fortsatt og teller 240....
Dei gamle fekk bu i eit gardsmiljø RAGNAR ØVRELID: Veikle var gamleheim i Nord-Fron til 1962, da kommunen selde garden. Det kunne vere over 30 pasientar her. Dei gamle fekk bu i eit gardsmiljø. Anna Kjæstad var den siste styraren på Veikle. Ho fortel om dagleglivet...
Det går lenge før de vert svoltne att Frå norsktradisjonsmat.no OLAUG ASKHEIM AAS: Som den skogskaren far var, hadde han ein favorittmatrett frå praksistida: Sluring. Han skar spekeskinke i terningar og bruna i panna. På den tida visste ingen kva "stjernegris" var....
Ei lita historie frå den gang mjølet kom frå Loholet Fotografiet er tatt fra brua nedenfor fossen. Loholet er navnet på et trangt gjel, der elva renner mellom steile bergskrenter. I dette gjelet ble det i sin tid bygd en dam av tømmer og stedlige stein- og...
Fiskebilen til John Lereggen var eit kjært innslag for både is-svoltne ungar og husmødre som lurte på kva dei skulle laga til middag. Ein humoristisk og slagferdig kar som spreidde mykje trivsel i grenda. John Lereggen (1907–1972) var frå kystkommunen Roan i Sør...
Ivar Kleiven fortel om ljorhus som forsvann og kokhus som kom IVAR KLEIVEN: Noko arbeid på veg til setrene var det ikkje tale om i gamal tid. Det vart bygd klopper over tverråe og store bekkjer og fella over gorrblaute myrstrype og dipille. Elles har kløvvegane til...
Om sjokolade frå USA, knipsespel og jukeboks PER OTTESEN: Hausten 2012 vart legendariske Pettersens Kafé på Vinstra omdøypt til Salong Miocat, og ein velkjend aktør i Vinstra sentrum vart borte for godt. Riktignok har kaféen vore stengd ei god stund, men fasaden og...
Om matkultur i Fron TORI VIRIK NØVIK: Det er jordbruksprodukt frå eigen gard frøningane er fostra opp på, med mjølk, korn (bygg) og poteter (poteten etter tidleg på 1800-talet) som særleg betydningsfulle matvarer. Det var og naudsynt å ha råvarer som kunne lagrast...
Når lensmannen og presten ville ta ho for ulovlegheit og utukt GUNNAR LIEN: Kari Roen (født 1864) budde i eit lite hus på utsida av riksvegen like bortafor landhandleriet på Lillehove. Kari fekk besøk av både lensmannen og presten. Lensmannen var ute etter ho fordi ho...
Historia om Vinstras best besøkte kafé PER OTTESEN: Vi hugsar ungdomstida, da ein kveld uten å ha vore på Pettersens kafé var ein bortkasta kveld. Vi blir minna om kva Pettersen har betydd for oss som brukte svært mange av fristundene våre på etterkrigstidas mest...
Møt gammelbaker´n Johan Svendsen (1896-1980) TOBBEN I GUDBRANDSDØLEN 29. 5.1976: Han rister på hodet i undring, Johan Svendsen, når han tenker tilbake på den utvikling han har vært med på i bakeriet gjennom årene. Fra den tiden alt ble gjort med hendene, og til i...
Møt spesialisten Timann Heide fra Skåbu 13. aug. 2007 har forfatteren John Erik Riley et innlegg i Aftenposten. Det å lese om Timann Heide i Skåbu har satt tankene i gang: I skrivende stund befinner jeg meg i Espedalen i Sør-Fron, og familien lever et relativt vanlig...
Bra å bli minna om korleis det var https://www.facebook.com/gamlefilmer/videos/2772604829631444/
TVØST laga reportasje frå julemarknad på Tagestad seter i 2014 https://youtu.be/9FYULrxRm5U
To kvinner som virkelig har noe å fortelle ALLE KVINNER 3. 10 1962: De gamle Marie-jentene i Sødorp er flatbrødbakere av det riktige slaget. Selv om den 81 år gamle Marie Bakken fortsatt tar på seg baking iblant, er det ikke lenger noen nødvendig levevei, og den 88 år...
En fabrikk i Søre-Lia som var forut for sin tid? NORDISK TIDENDE januar 1957: Den første norske fabrikk for produksjon av dietkost og vegetarisk middagsmat står nå ferdigbygget på Hundorp i Gudbrandsdalen, og bestyrer Victor Johansen forteller til "Morgeposten" at man...
Fronsbygdin fortel korleis Margit laga ost på setra Sommaren 1984 fekk Anton Løkken lyst til å høyre den kraftige og særeigne songen til separatoren att. Mor hans, Margit Lykkjom stilte opp og demonstrerte heile prosessen. Anton tok bilde, og Margit skreiv ned det ho...
Kva gjer eit høgfjellshotell når det er krig? RAGNAR ØVRELID: Det var ikkje lett å drive hotell i Fron i krigsåra 1940-1945. Å skaffe gjestene mat var eit strev. Verst var det med kjøt og fisk. Ein spedkalv på ein vintersesong rakk ikkje langt. Hotelleigarane måtte ut...
Intervju med 90 år gamle Marit Tagestad Holen i 1938 -I 12-årsalderen måtte jeg sørge for meg selv, og det var ingen åtte timers dag på gårdene den tia. Det var å stå opp kl 4, kvinnene til å karde og spinne, og karene på låven, i skålen eller annet arbeide. I...
Et par ord med den 80-årige Anne Haav PÅL KLUFTEN: Oppe i Nord-Fron på gården Rusthågå, sitter en hyggelig og lugum gammel kone, Anne Haav. Hennes mann, Thor Haav, døde for et par år siden. Begge var overmåte interessert og dyktig i gårdsbruk og havebruk, og...
RAGNAR ØVRELID: Maten, kleda, husdyra var kvinna sitt felt. Ho ordna opp etter måltida mens mannen kvilde, var med på slåtteteigen når mannen stod opp att, på lauvskjering og mosesanking. Ho bar ved og vatn og hadde dyrestell og fjøsarbeid, til maskinane kom og mannen...
Litt om ost og handelspolitikk - og årsmeldinga frå laget Raudost er ikkje ost, kunne Asbjørn Ringen fortelje på årsmøtet i historielaget. For ostestoffet, kjuke som det heiter i Gudbrandsdalen - eller kasein med proteiner og aminosyrer - er tatt ut. Kva gjorde dei så...
John Mæhlum om bestemoren Anne Steig, f. Waalen, 1790-1867 JOHN MÆHLUM i 1919: Min bestemor på Steig var en mer enn alminnelig dyktig kone, driftig til overmål, streng og påpasselig i smått, og stort. Det var en megge som det sto respekt av. Jeg kan erindre hvor det...
Og heimsmør var for fint til å eta heime HELGE STORMORKEN: Da eg begynte på Eidsvoll landsgymnas, reiste eg i ei heimvoven vømmølsbrok. Ho var så tjukk og stiv at når ho var gjennomvåt, kunne eg reise ho opp etter veggen. Etter eit døgn datt ho i hop og kunne brukast...
OLA EGGEN: I 1920-årene ble det lansert en ny metode å fiske med krok på om vinteren. Det var meieri på Masovn i Svatsum på denne tiden, og avfall fra osteproduksjonen (kjuke) ble tømt ut i meieridammen. En oppvakt kar fra Espedalen la merke til at småfisken i dammen...
ELDRID LISTAD: Eg var styrar på Sør-Fron pleiehjem på Lillehove. Eller "Hjemmet" som det oftast vart kalla. Vi likte det. Dette var ein stad og ein heim der uttrykket "dei gamle" var eit naturleg ord. "Pensjonær" og "bebuar" kjendest framand og litt uverkeleg. Dei...
RAGNAR ØVRELID: Ei kvinne i Sør-Fron førte dagbok under krigen. Her er ei skildring av ein tytebærtur frå Sør-Fron til Atna i 1942. Det vart sett opp buss frå Ringebu: Søndag 4. oktober. Stod opp klokka halv fem om morgonen. Det var mørkt ute. Smurte mat og sykla for...
HELGE STORMORKEN OG HANS GOTFRED SANDBU: Vi skal mimre litt om livet fra høsten 1942 på veterinærhøgskolen i Oslo. Tor Jonsson beskrev bygdedyret. Vi opplevde at det også var et bydyr. Det var et annet, men ikke mer godartet. Byfolk hadde ikke stor sans for oss fra...
IVAR KLEIVEN: Ein kan undrast på korleis dølabygdene kunne nå sjøbygdene, som dei sikkert var nødde til, for å få det saltet dei hadde bruk for. Det var greit at dei øydde så lite av det slaget som mogleg, men til kjøt, smør og fisk var dei vel nødde til å ha salt,...
MARGIT LYKKJOM OG ANTON LØKKEN: Sjølv om det som regel var rolege og fredelege dagar på seter´n, var det eitt og anna som hende innimellom. Eg hugsar godt ei natt eg vakna av eit lurveleven med mjølkespann og bytto utafor selet. I berre nattkjolen sprang eg ut for å...
RAGNAR ØVRELID: Anne Hov på Rustadhågå i Ruste har fått ære for å ha skapt raudosten, gudsbrandsdalsosten. Ho var fødd på Kvålen i Skåbu i 1846. Sidan kjøpte foreldra Solbrå i Sør-Fron. På Solbråsætra blanda Anne fløyte i mysosten for å ha noko godt å trakere dei...
OLA MORKEN kommentar til De er ikke uhøflige på Oden: Det kan synes som om de offisielle skyss-stasjonene på 1800 tallet ikke var særlig turistvennlige i forhold til dagens overnattingssteder. Privat derimot kunne oppvartningen være kostelig, som her i Kvam. 14 år...
RAGNAR ØVRELID: Dei ung gfita seg utan å kunne noko arbeid, dei hadde ikkje samla seg pengar eller klede, og etter eit halvt års ekteskap måtte dei ut og tigge, sidan stele. Foreldrelause barn streifa tiggande omkring. Fattigkommisjonen kritiserte gardbrukarane for å...
RAGNAR ØVRELID: Tre sivile bygdefolk vart drepne i kampane i Kvam i april 1940. Den første var ein danske, Søren Sørensen, som budde på Svarthaugen. Han såg at garden tok til å brenne og la på sprang nedover for å redde grisane. Etter kampane fann dei han ved...
ODD MIDTLIN: Eg har lyst til å dvele litt ved ordet toramjølk, som har gått av bruk, og dei unge i dag veit neppe kva det tyder. Det er knytt til separatoren, ein forholdsvis enkel maskin som skilde ut fløyten frå kumjølk. Separatoren heime hadde eit rundt stålkar på...