Ei lokalhistorisk nettavis
Og skremte vel opp litt småvilt ODD IVAR STORLØKKEN: I 1949 gikk 15 elever i 17. mai-tog fra Bergdal skole. Ruten vi gikk, var lang for unger i 17. mai stas, men jeg husker ikke at noen klaget. En ting er imidlertid helt sikkert – det var ikke mange folk langs ruten...
Korleis var det å vera ung under krigen? Oddrun Stormorken Rudland som konfirmant i bunad sydd under okkupasjonen. Foto: H.H. Lie eftf. Oddrun Rudland frå Stormorken i Kvam var knapt 13 år da Noreg vart okkupert i 1940. - Ein og annan privat fest var det. Da hende det...
Innkalla til ein streng prest LODVAR LARSEN: Den 11. april 1940 vart ein heil del gutar, godt vaksne ôg, mobilisert for å slåss mot tyskarane. Mellom dei var min eldste bror Odd. Vi fulgte spent med på radioen og i aviser korleis krigen utvikla seg, og sist i månaden...
Litt om ein oppvekst under krigen OSKAR LETRUD: Eg kan ikke hugse at vi svalt, men det var klart enklare kosthald enn det er nå. Det var brukt ein del vassgraut, (byggmjøl, salt og vatn) med mjølk til. Om det var ei tid på vinteren vi ikkje hadde mjølk, kunne det i...
Glytt frå ein barndom i krig i Nedre Skar Nedre Skar ca. 1933. Bilde frå Vegar Skar KNUT STENSRUD KJORSTAD: Året er 1939. Ein familie er på veg oppover Solbråsmorka. Tankar krinsar rundt i hovuda deira. Dei har slite seg laus frå det kjende, men er etter...
Her skulle unge dølagutar halde hus gjennom skulevinteren RASMUS STAURI: Ikkje mange hus har hatt eit så omskiftande tilvære som den gamle tømmerlåven frå Sigstadvolden i Kvam. Har har det budd ein mørkredd teolog, gutar på jentejakt, ein sløydlærar med skarpt blikk...
Bøndenes hus og Folkets hus monument over klasseskille Huskomheihuset. Foto: Pål Kluften / Maihaugen Kaksereiret . Foto: Dølen RAGNAR ØVRELID: Dei staselege bygningane Folkets Hus og Bøndenes Hus på Vinstra, berre eit par steinkast frå kvarandre, bygde omlag...
Litt å tenkje på når du køyrer inn under Teigkampen OSKAR LETRUD: Nye E6 går inn i Teigkampen og passerer to-tre hundre meter under restane etter dei gamle seterhusa på Skoekampen, ei seter som nå er nedlagt. Det er på høg tid å få skrive ned soga om denne setra og...
En innflyttergutt forteller TROND BAKKEVIG: Jeg kom til Skåbu som seksåring og reiste derfra som elleveåring. Nesten fem år av et gutteliv. År da jeg lærte meg å snakke som en skåbying ute, mens jeg fortsatte å snakke riksmål hjemme. Nesten fem år var jeg del av...
Daude myser og lite vatn på pionerskulen i Sør-Fron KÅRE SVEINHAUG: Alt i 1959 tok Sør-Fron ungdomsskule til. Ikkje berre var det den første ungdomsskulen i Gudbrandsdalen, men ein av pionerskulane av dette slaget i landet. Eg vart svært glad og opplevde det som...
Paal Kleiven intervjuet på 70-årsdagen Paal Kleiven GUDBRANDSDØLEN, 30. MARS 1973: - I min stilling som klokker gjennom mange år lærte jeg å kjenne folk både i sorg og glede, og dette har vært verdifullt for meg, sier skolestyrer Paal Kleiven på Vinstra som fyller 70...
RAGNAR ØVRELID: Kvam utvikla seg til eit lite sentrum på 1800-talet. På Vik var det skysstasjon frå 1600-talet og til 1800-åra. Her låg kyrkja til 1775. På grannegarden Sigstad budde futen frå 1809 til 1909. På Vik kom første landhandelen i bygda, den vart driven frå...
Under krigen var folkehøgskulen anstalt for "uskikkelige og usedelige" jenter Skadeleg. Farleg. Det sa nazistane om folkehøgskulen på Hundorp. Dei meinte at undervisninga i det grundtvigske livssyn var «oppviglersk virksomhet». Det var planer om å setja...
Kveldseto var friske, levande kjelder for rotekte bondekultur IVAR KLEIVEN: Når den vanlege arbeidstida var slutt for dagen, og dei som dreiv ute "sette seg inn", kom kveldseto og kveldsetoarbeidet både for karar og kvinnfolk. Kveldseto var ein attpåskaute på...
Storlykkjejentene gjekk ni vêrharde km kvar veg JOHAN DALSEG OG EINAR ROLVSBAKKEN: Ein gong Rolfskarane, Alfred og Einar, skulle kjøre ved frå Søre-Dalen, kom dei ut for skikkeleg snøstorm. Oppe på Breislaå møtte dei høykjørarar som hadde tenkt seg til Jensås etter...
OLE CHRISTIAN RISDAL: Torger T. Risdal frå Skåbu tente læraryrket i nesten 50 år. Frå 1872-1919 hadde han ansvaret for opplæringa i to skolekrinsar. På den tida var det såkalla omgangsskole, der ungane rullerte skolegangen frå gard til gard. Skåbu fekk ikkje eige...
Første skolen i Espedalen - litt av et skolehus PETER MEGRUND: Det første skolehuset jeg husker, var nærmest en gammel rønne i Vassenden, mørk og utrivelig på alle måter. En eldre, troverdig mann fortalte meg om sine skoledager i dette skolehuset: Vi ble innkvartert...
DAGNINGEN 20. 8. 1980: I går var det stor stas og ivrige skuleungar på Midtbygda skule, da det 890 kvm store nybygget vart teke i bruk. Dørene sto opne, og ungane fôr over heile bygget for å gjera seg kjent. Det var ingen tvil om at det var gymsalen som fanga den...
Niendeklassinger samlet stoff med båndopptaker GLT 12. MAI 1977: Niende klasse ved Sør-Fron ungdomsskole har siste året hatt folkeminne som valgfag. Det viste seg at det etter hvert ble et interessant emne, og elevene har gått inn for sine oppgaver med liv og lyst....
TINE ELISABETH SLANG OG RASMUS STAURI: Disiplin- og tilpassing vart ei stor utfordring for folkehøgskulen på Hundorp på 1980-talet. Lærarrådet 17.10 -83: skote med luftgevær, (…) teke inn øl på internatet i to tilfelle, (…) har slått, (…) kasta kniv, (…)stole sykkel”....
NILS OS FORTEL TIL OTTAR HOVDE: Hausten 1945 fekk eg stilling ved framhaldsskulen i Skåbu. Det første møtet med Fron var heller dramatisk. Eg kom åleine til Vinstra stasjon ein regnvêrsdag i midten av oktober 1945. På stasjonene fann eg ein buss med 25 sete, men dei...
DAGNINGEN 2. MARS 1976: På Brynsbakken i Ruste i Fron er det innredet vevstue i den nedlagte butikken, og forleden kveld ble det første vevkurset avsluttet etter å ha vart i 48 timer. 12 kvinner har deltatt, og lærerinne har vært Magnhild Bjørke. Nå setter Fron...
STIAN SØNSTENG/GLT 7. JULI 1990: Pål Arne Midtlien (18) er en av de ni deltakerne på rockeverkstedet i Sør-Fron. I hele vinter har de gått i skole hos noen av ringrevene i bransjen i bygda. - Klart det har vært artig, dette er tross alt det vi liker å drive med, sier...
FRÅ RAGNHILD BJØRGE, FØDT ROMSÅS: Skulebilete frå Sør-Fron frå albumen til Marit Kjellfrid, f. Hagen, født 22. september, 1923. Marit nr. 3 frå venstre i bakre rekke. Faren var Ingvald Halvorsen Olstadhagen. Han var baker på Sør-Fron, men døydde av tuberkulose da...
Intervju med 90 år gamle Marit Tagestad Holen i 1938 -I 12-årsalderen måtte jeg sørge for meg selv, og det var ingen åtte timers dag på gårdene den tia. Det var å stå opp kl 4, kvinnene til å karde og spinne, og karene på låven, i skålen eller annet arbeide. I...
Nokre tankar og minne ved ei gammal mjølkerampe MARGIT LYKKJOM: Ja, slik halvt itåvelt ligg ho her nå, denne mjølkerampa ved setervegen på Sødorpfjellet. Ho har truleg hatt litt hjelp til sitt forfall, det har vorte for mykje for henne. Det er elles ikkje bruk for...
Ein ungdom ser på bygda si EVA ØIUMSHAUGEN i bladet FRONSBYGDIN 1970: Naturen i Ruste skal vi ikkje klage på, ikkje enda i allfall. Men det er vel ikkje så lenge til vi mistar han. Jada. Ruste ei bra bygd, for dei vaksne og gamle, men ikkje for dei yngre. Ruste har...
https://youtu.be/rGfsj9YouPU I det nye rommet Mimes brunn på Hundorp kan alle sette seg rundt eit bord og tenkje og trivjast og oppleva den rike skulehistoria. Måndag 10. oktober vart det nye møte- og dokumentasjonsrommet på Dale-Gudbrands gard opna. Her er GDs...
På Vik i Kvam i fjor, Heggerud på Harpefoss neste veke http://www.youtube.com/watch?v=DreJJotQ_74 Tirsdag 6. september kl 18 kan du få med deg gardshistoria og mykje anna på Heggerud gard på Harpefoss. Konsert blir det ikkje, men mykje anna godt. Her kan du bli med...
Møt den nye leiaren i historielaget CARL HENRIK GRØNDAHL: -Det var ikkje kamp om leiarvervet i Fron historielag, men ei måtte ta det på seg, og som lærar kan du administrere, seier Ellen Steberg. På tide, vil kanskje nokon seie, at det etter bortimot 90 år kjem ein...
Det er omlag 80 år mellom dei
RAGNAR ØVRELID: I januar 1971, trur eg det var, kom Hans Petter Kleiven til Ålesund for å "selje Gudbrandsdalen" som turistmål. Han gav ei medrivande skildring av landskap og folk, han viste bilde, og han delte ut brosjyrar med barn i fargerike blomsterenger, med...
Ny nettside i Opplandsarkivet er ei god utstilling Mange har gått på Gudbrandsdalen folkehøgskule før han vart nedlagd i 1987. Nå ligg det ei utstilling om skulen på nettet under Opplandsarkivet avd Maihaugen. Her er historikk og mange bilde, brev og artiklar, stoff...
Du lærte nok ikkje stort TORE FEVOLDEN: Fyrst i 1860-åra kom dei fyrste faste skulehusa i Fron, og inntil da måtte undervisninga skje rundt på gardane. Bøndene hadde pålegg om å halde læraren med mat og hus og elevane med ei skulestugu, eit klasserom. Dette gjekk på...
NILS OS FORTEL TIL OTTAR HOVDE: Det første møtet med Fron vart heller dramatisk. Ettersom kona mi, Else, var bunden opp av ein lærarpost på Vestlandet, kom eg åleine til Vinstra stasjon ein regnversdag i midten av oktober hausten 1945. På stasjonen fann eg ein buss...
RASMUS STAURI: Der folk møtest, blir det også historier. Folkehøgskulen på Kvam og på Hundorp var i drift i åra 1902-1987. Frå starten i Kvam i 1902 fram til 1970-talet var brevet den vanlege kommunikasjonsforma mellom styrarfolka og verda utanom. Her er nu influensa...
JENS THULSTRUP INTERVJUAR PETTER SVELLE: I 1920 begynte eg på Liene skule. På skulen hadde vi ikkje kladdebøker, så vi brukte skiftertavler til å skrive på. Mellom det eg hugsar, er ein lei gutunge som slo bror min i hugu med ei veaskie. Dette fekk læraren...
HANS PETTER KLEIVEN: Når far slaktet høner, var det alltid spennende. Hvem av de hodeløse hønene ville flakse lengst? Det var kakling og flaksing inne i hønsegården før den rette høna ble fanget. Leven var det til øksa traff hønsehalsen og satt i hoggestabben. Det var...
Fronsbygdin 2014 maktar på ein heilt annan måte også å fengje ein yngre generasjon av lesarar enn det som sume gonger har vore tilfelle, skriv redaktør Bjørn Sletten i Dølen. Årsaka er at fleire av artiklane denne gongen strekkjer seg i tid fram til våre eigne dagar....
Artikkelforfattar Olav Bratland vart vigd spesiell plass under lanseringa av Fronsbygdin 2014, skriv Dølen. Han var lærar på Vinstra vidaregåande skule i 41 år og har skrivi om sitt liv ved skulen. -Eg har vore her veldig lenge, nokon trur at eg alltid har vore her,...
http://youtu.be/A2Qg6oylEdI Historiene om ein skule og om ein mann. Sjå Gard Espeland fortelje om Olav Bratlands artikkel om Vinstra vidaregåande skule og Hans Odenruds forteljing om ein mann med ein latter som skremde ungar. Den tredje av i alt seks videoar om...
http://youtu.be/dvujVgWE8eY Bli med inn i Fronsbygdin 2014 og følg Gard Espeland. Her fortel han om to artiklar: Eit lite samfunn som nesten er borte av Odd Jan Skriubakken og Omgangsskulelæraren i Langli’n av Tore Fevolden. Det kjem fleire smakebitar.
Det har vore strid og drakampar om Vinstra videregåande skule med stort engasjement frå mange, både innanfor og utanfor det politiske miljøet. Gudbrandsdal landsgymnas kom i gang på Vinstra i 1946. Historia til skulen er mangfaldig, ei rik skulehistorie sit i veggane...
RASMUS STAURI: Odd Kjorstad frå Harpefoss døydde på Sørheim omsorgsenter i Sør-Fron 3. juli. Han vart vel 95 år og fekk eit langt og innhaldsrikt liv. Han arbeidde som lærar i fleire skuleslag, og den lengste arbeidstida fekk han som lærar ved Ringebu folkehøgskule,...
RASMUS STAURI: Det kom svært uventa at Arnfinn Engen (1944-2014) brått gjekk ut av tida. Alle som er interessert i lokalhistorie og kulturhistoria i Gudbrandsdalsdalen, har vorte mykje fattigare. Han hadde også fleire viktige verv i organisasjonslivet, og var i det...
ANDERS NUSTAD: I Ruste Skoledistrikt var det tre roder, søndre, midtre og nordre. ”Skole skulle holdes 21 Uger aarlig”. Omgangsskulen flytta frå gard til gard med ei veke på kvar stad. Dei største gardane hadde skuleplikt ei veke kvart år, dei middelstore ei veke...
RAGNAR ØVRELID: Slik var starten på Gudbrandsdal landsgymnas, som opna dørene på Vinstra i august 1946: Skoleromma på det gamle sommarhotellet Furuheim, bygt i 1890, var temmeleg primitive, og dei var kalde. Vedomnane greide ikkje å varme opp det gisne huset. To av...
RAGNAR ØVRELID: Ved sida av huset: utedoen med den spesielle lukta av renna på staden til gutane, og av fulle eller overfylte stampar, med gamle aviser som tolettpapir og "Kooperatøren" med det glatte, umulege papiret. Der smugrøykte gutane og utveksla meir eller...
RAGNAR ØVRELID: Våronn vart det ikkje i Fron før ut i mai-juni. 1940. Krigshendingane hindra det. Det same gjorde den seine våren. Så seint som den 25. april kunne soldatane gå over elveisen mange stader. Sør-frøningane var dei som først kom tilbake til den vanlege...
Desse ungdomane er 50-årskonfirmasjonsjubilantar i 2014. Bildet er frå Sør-Fron ungdomsskule våren 1963.
I 1936 vart Ragnvald Skrede dømd til tre års fengsel for utukt mot tre mindreårige jenter i Vågå. Han var lærar. Biografane til Skrede, Otto Hageberg og Egil Ulateig, meiner at dette var justismord. I boka Korsfestelsen. Historien om Ragnvald Skrede og Vågå (2003)...
RASMUS STAURI: Gunnar Jenshus hjelpte Peer Gynt til å finne att frøningen i seg. Utan dette nybrottsarbeidet er det nok meir tvilsamt om vårt nasjonaldrama fekk kle seg i bygdemålet under Peer Gynt-stemnet. Fronsmålet og folkeleg språkbruk fekk prestisje. Gunnar...
RASMUS STAURI: Der folk møtest, blir det også historier. Året er 1931. Eit lite notat frå Knut Hamsun ligg i brevsamlinga på Gudbrandsdal folkehøgskule. Det fortel mykje om diktaren Knut Hamsun – ikkje lite nevrotisk i karakteren. Bakgrunnen er denne. Bestemor mi,...
CARL HENRIK GRØNDAHL: Sjølsagt var det galskap å bygge hotell oppå snaufjellet. Fire timer med hest og kjerre etter å ha blitt rodd over Lågen ved Hundorp. Men de nærmet seg femti, disse karene, var fulle av kraft og tro på framtida og så at jernbanen krøp seg...
ASBJØRN RINGEN: Noe som fikk stor betydning for Vinstra, for Fron, ja, for hele Gudbrandsdalen, er det som i dag heter Vinstra vidaregåande skule. Mange kjenner skolen som Gudbrandsdal gymnas, eller Gudbrandsdal offentlege landsgymnas. Gymnassaken hadde en lang...
Kommentar fra Espen Carlsen: Bildet er tatt 10/12-1909, Vik i Kvam. Foran i midten står min mormor Maria Thorsheim fra Vinstra (1894-1970.) Hun jobbet senere som “telefonistinde” på telefonsentralen som var hjemme i huset i Nedregate 29. Gift i 1924 med Peter...
Mange nye bilde frå Gudbrandsdal Folkehøgskule her.
[youtube=http://youtu.be/6raFoiPqR7o] Video laga av første klasse på medielina på VVS for nokre år sidan. Slikt blir fort historie.