Artiklar
Frå Kvam til Minnesota i 1867
"Det var som ei ferd lukt inn i tåkeheimen - Ingen hadde ei aning om kva som kunne skje" Slik skildra ein Gudbrandsdøl korleis det var for dei tidlege utvandrarane frå dalen, som reiste med seilskuter til Amerika. Det var ei risikabel reise inn i det ukjende og...
Vonbroten Ibsen
Det lakkar og lir mot Peer Gynt-stemnet. Frøningane har grunn til å vere nøgde med Ibsen. Men var Ibsen nøgd med frøningane? Nei. Det har vore gjort mykje av Henrik Ibsen og vandringa hans gjennom Fron i 1862. Ikkje så rart, ettersom han skreiv seg inn i...
Høgtidsam jolehelg
Med desse gamle julekorta frå FB-sida Det Gamle Norge ønskjer Fron historielag ei fredeleg julehelg for alle medlemmane våre, for alle som blir medlem i 2017, for alle som er interesserte i lokalhistorie - og for alle lesarane på denne sida. Og vi gjer det med litt...
Per Gynt på bygdatunet
Mykje godtfolk var innom bygdatunet laurdag 6. august - på ei vandring i Per Gynt sitt nærmiljø. Som det heiter i programmet for Peer Gynt-stemnet: "Reidar Stangenes vil ta oss med på ei vandring, der vi får eit overblikk over gardane og stadene Ibsen brukte for å...
Om trolldom og roning og ei gamal svartebok
Torger T. Risdal/Ole Chr. Risdal: Ein gong på 1970-talet fann Torger T. Risdal eit utklipp om Svarteboka frå ei gamal avis, og i ein artikkel i Gudbrandsdølen tok han det opp att slik som det der var skrivi. "Dager da alt lykkes. Våren 1888 fikk professor Moltke Moe...
Vart historia om Per Gynt brend?
IVAR KLEIVEN: Av alle dei fjellmennene og veidarane som Fronsbygdene har hatt gjennom tidene, er det ingen som har vorte så namnspurd som Per Gynt. Mange av dei andre har ôg vore spurde, både innabygds og i grannbygdene og omtala av bygdefolket med vyrdnad og vellæte,...
Per Gynt og megga Grisilla
Ivar Kleiven har mykje å fortelle om´n Per IVAR KLEIVEN: Det var riktig noko til kar, han Per Gynt! Han skulle vera i stor velmakt ôg, har det vore sagt. og ein mektig mann i bygda og kunne leggje eit ord med i laget, som vog tungt. Langfantane var i gamle dagar ei...
Påskekrim: Da Marit Solbjør vart borte
Noko hadde ein gong lagt skugge over livet hennar IVAR KLEIVEN: Ikkje lenger enn for 95 år sidan vart ei det innteke ei ung jente på den eine Solbjørsgarden på Sødorp. Ho heitte Marit og var dotter hans Ola Solbjør, ho var 15 år og nettopp heimatt komme på eftaleien,...
Alternativt i Gammelbanken
https://youtu.be/6rvYnQNbhv8 I september 2014 vart det for første gong arrangert alternativmesse på Vinstra, og TVØst var på plass: "Det bor mykje meir i oss menneskje enn vi sjølv veit om!"
Bedrageren Vis-Knut
ARVID MØLLER: I 1854 skrev forfatteren Hans Schulze en lengre artikkel i Skillingsmagasinet, et voldsomt angrep på Vis-Knut. Han ble framstilt som en bedrager og en kjeltring av verste slaget. Opplysninger om pasienter som besøker ham rundt om i landet, får Vis-Knut...
Dei ugudelege frøningane
RAGNAR ØVRELID: Etter det vi kan lese oss til, har det religiøse livet i Fron aldri stått sterkt. Framover til 1800-talet ofra fronsbygdene mykje på kyrkjene, men prestar og andre embedsfolk klaga over kor lite folk i Fron brukte gudshusa. Det er vel ikkje heilt...
Da’n Vis-Knut var på Isum
G.D. HORNE: Følgende hendelse er bekreftet av solide folk. En gang skulle Vis-Knut holde oppbyggelse på Isum. (Som kjent var dette forbudt for legfolk inntil 1842.) Han gikk dit i følge med Imort Nerlien. På veien sa Knut «Eg kjem i uleilighet i natt, men de må kje...
Dei underbuande: Steinen på Frylisetra
IVAR KLEIVEN: På Frylisetrene merkte budeiene ofte at det var noko som var omkring dei, men som dei ikkje såg. Dette usynlege gjorde dei ikkje noko vondt, men dei tykte det var otyleg, for dei kjende seg liksom så utrygge, helst når det lei på hausten, kveldane vart...
Dei underbuande: Felespel ved Furusjøen
IVAR KLEIVEN: Huldra hadde godhug til å halde seg på setrene innover mot Furusjøen og Rondane, og det var ikkje lenge mellom kvar gong budeiene merkte at ho var framme. Så var det ein kveld mosefolket kom ned frå fjellet. Da fekk dei høyre levande friskt felespel oppe...
Folk blir rake i ryggen
KNUT A: NILSEN: Det er visst ikke mange steder i landet hvor folk blir så rake i ryggen når det blir snakk om agenart og egenverd som i Gudbrandsdalen - og Fronsbygdene med Vinstra danner såvisst ingen unntagelse. - Gammelt mål og gamle segn blir holdt i hevd, om enn...
Kvar fann han eigentleg Per Gynt?
http://www.youtube.com/watch?v=nr-FbD6Ejs8 Kva skapte Peer Gynt i hovudet på Henrik Ibsen? Segner frå Fron? Eller det Per Chr. Asbjørnsen fekk høyre i Sel og skreiv ned i Norske folke- og huldereventyr - som Ibsen las ivrig? Bli med på eit gildt møte...
Innflytteråket i Nord-Fron
Fra Gudbrandsdølen/Lillehammer Tilskuer 12.10.1982: Hr. redaktør. Jeg ser i siste nummer av Kyrkjeblad for Nord-Fron at det har vært valgt nye soknerådsmedlemmer i Nord-Fron. Til min forbauselse ser jeg at flesteparten er ferske innflyttere innvalgt i rekordfart. Man...
Kampen om Sødorp-kyrkja
RAGNAR ØVRELID: Ein fæl storm 7. mars 1822 bles tårnet av Sødorpkyrkja. Skaden vart reparert, og tårnet bygd opp att i mykje lågare fasong. Det tok rett nok tre år før arbeidet vart gjort. Da hadde det også meldt seg andre manglar ved Sødorpkyrkja: Taket er nå så...
Knut var en nådegave fra Gud
E. GARLID: Nytår 1871 flyttede jeg som folkeskolelærer til Øvre Svatsum og Espedalen og blev der som sådan i 3 1/2 år. I Espedalen havde jeg 9 ugers skole om året nær Vis-Knuts hjem Erlandshusene og havde således anledning til å omgåes ham ikke så ganske lidet....
Salva til Gammel-Hågålia
KAARE HAGEN: Det var ei oppi Kvikne som dei kalla for Gammel-Hågålia. Ho var vel ein slags kvakksalvar. Dei brukte ikkje dokter så mykje i gamledagar. Gammal-Hågålia laga til ei salve, og oppskrifta fekk ho mor. Salva stelte ho til åt mange, til og med åt folk som...
Soga om Vis-Knut
OLE. M. STUBBERUD: Vis-Knut, eller Knut Rasmusson Nordgaren voks opp i små kår mellom 9 sysken. Ingen som kjende han frå bånsbein av, kunne tru han skulle verta den merkelege og namngjetne mannen han vart. Han var nemleg fælt vindøygd, og frå han var eit halvt år fekk...
Vil du sjå trollkjerringane i bygda?
IVAR KLEIVEN: Dei som hadde hug til å sjå trollkjerringane i bygda, når dei Jonsoknatta hadde møte med Styggmannen sjølv i kyrkja, laut "setjast ne". Men denne nedsettinga var det berre få som forsto å gjera, og så måtte dei nok ha svartboka, skulle det lykkast. Han...
Dei hadde sett og hørt einkort som ikkje var riktig
IVAR KLEIVEN: Det er oppsett så mange gilde fiskjebuer og naust ved Furusjøen at det såg mest ut som ei lita grend, og det var bruk for husrom der ôg til somme årstider. For det var ikkje berre skyttarar og fiskjarar som låg i desse buene ved Furusjøen, skal tru: om...
Ulvei trollkjerring
IVAR KLEIVEN: I Skuthella ovanfor Kjorstad budde det eit jutulkvinnfolk i utgamal tid, før St Olav kom og innførde kristendomen her i dalen. Ho kallast Ulvei, og da det vart bygd kyrkje på Fron og kyrkjeklokkene bar til å ljome utover bygda, vart ho Ulvei så sint, at...
Segner om Vis-Knut
Tidleg på 1930-talet samla elevar ved Skåbu skule inn segner. Som takk. Grosserar og generalkonsul Nils Tønder Bull frå Oslo kjøpte Fjellheim i Skåbu i 1930. Han tok i bruk plassen som feriestad og vart svært interressert i Skåbu. Han gav mellom anna døypefonten da...
Megaarden, Espeland og Grytting
http://youtu.be/jSmShBkn160 Fleire gode grunnar til å kjøpe Fronsbygdin 2014. Her kan du sjå Gard Espeland fortelje om Gamle segn og soger frå Skåbu av Georg Megaarden, Da det vart sleppt yngel i Fossåa av Gard Espeland og Innmarksnamn på Tåkåstadgardane av Sigurd...
Kua kom laus støtt
KAARE HAGEN: Det var borti Graslia, der er setra til Hov. Dei hadde bygd nytt fjos, og der var det ein bås det ikkje fanst råd å få kua til å stå bunde. Ho kom laus støtt, anten det var natt eller dag dei batt ho. Men så kom brukaren oppå der og sa: "È ska binde ho é,...
Korleis dei underjordiske vart til
KAARE HAGEN: Nå skal dykk få høyre korleis eg har høyrt dei underjordiske vart til. Det var Adam og Eva som hadde så mange ungar. Dei fekk besøk av Vårherre ein gong, og dei syntest det var skam å ha så mykje ungar. Dermed gøymde dei nokon av dei nede i kjellaren. Da...
Ormen og Svartboka
Det var Heilag Olav som forbaud ormen å “vise seg mellom Jolun og Golun, mellom Hågåhaugen og Laugen”. Men kvifor er det ikke orm i Søre Lia? Jo, det hadde seg slik: Det var to karar som skulle åt vedskogen oppi Kampen. Da dei hadde drivi på ei stund, vart dei...
Hvor sto Rolstad-loftet?
Ivar Kleiven fortel at etter folkesagnet stod det to munkeklostre i Fron i medelalderen, det eine på Grytting og det andre på Rolstad. Om desse husa finst det ikkje noko i gamle fornbrev, men både Gerhard Schjøning og presten Hjorthøy fortel om dei, og den gamle...
Per Skreddarstugun og fjoset på Hov
FJORDE KLASSE SKÅBU SKULE 193?: Det var ein gong ein som heitte Per Skreddarstugun. Han skulle ha opp eit fjos åt brukaren på Hov. Han skulle ha det i stand til dei reiste til setra om våren. Brukaren på Hov var grinut åt 'om, fordi han ikkje tok til snøgt nok, men så...
