Ei lokalhistorisk nettavis
Ole Chr. Risdal: Forholdet mellom valdrisar og frøningar har ikkje alltid vore det beste. Årsaka til det har i fyrste rekkje vore ein langvarig strid om retten til jakt og fiske i Jotunheimens forgard. Mest kjent i denne samanheng er nok den dramatiske historia som...
Skrømthistorier frå setrer og einbølte bruk Johan From gjekk i lag med to andre til Sør-Fron kyrkje Sankthanskvelden for å ha møte med sjølve styggen. Ragnvald Tarud (1913 - 1989) fortel til Oddmar Myrum i Gudbrandsdølen 22. des. 1977: Ragnvald er ikkje overtruisk,...
Ny bok forteller om livet i en avsides fjelldal Boka koster kr 450, og kan kjøpes av forfatterne. Den kan hentes i Espedalen, på Lillehammer eller i Oslo, eller sendes for et tillegg på 90 kr. Send i så fall melding til Jana Weidemann: 91889599. Boka kan også kjøpes...
Historia om ein svært lang og minnerik jakttur JOHAN DALSEG: Det var berre eit par dagar att av reinsjakta om hausten. Da var det naboen, Sigurd Dalseghagen, dukka opp. Han hadde reinsjakt, men ikkje fått dyr, og spørsmålet var om eg ville vera med til fjells. Eg...
Med staur og varm hilsen fra en Remington LILLEHAMMER TILSKUER 1883: Smed Peder Pedersen i Skåbu drog tidlig om morgenen den 30te avsted fra sitt hjem for å se etter nogen bjørner, som han hadde hørt skulle ha hatt sitt tilholdssted på Metungen, en skogstrekning på...
Hansen på Fefor - kva var det for en kar? Gamle Hansen i 1953. Litt av ei historie og litt av eit liv. HANS PETTER KLEIVEN: Han åt både kråke og skjor, til og med hoggorm. Han fiska, jakta, fanga vilt og levde eit spartansk liv. Ein fenomenal person, godt likt...
Ivar Kleiven kunne teikne portrett! Her av ein stygg kar IVAR KLEIVEN: Ellev Moen var ein av dei beste jegarane som har vore ala i Skåbu, bjønnskyttar og fuglskyttar. Han var en grovslig kar og rekna for stygg. Attåt var han både kleis og leisp. Noko jentemat var...
Huldra ved Matbrunnen - Theodor Kittelsen, 1892 "Får eg vera jenta di?" spurte huldra Per Gynt IVAR KLEIVEN: Han var støtt så ettersett av hulder og underbuande, han Per Gynt, når han var til fjells. Ho hadde det med det mykje iblant, huldra, at ho låg etter...
Anders Massing veida bjørn og elg tett ihop Ill: Trom blogg.no IVAR KLEIVEN: Anders Massing var sterk og før og hardsett som ulv og bjørn. Mellom 1700 og 1750 var han i si fulle makt. Kor mange bjørnar han skaut, hadde han nok ikkje tal på. Han skaut ein 800-900...
Eineståande film frå Isum OLE CHR. RISDAL: Anne Marie Tron blei fødd på Isum i 1918. Som vanleg var på den tida, måtte ho tidleg lære seg til å arbeide. Nokre av dei finaste barndomsminna ho har, er livet på setra. I 1937/38 skulle også seterlivet bli foreviga. Det...
Hol i botnpanna og blautmyr er Skriurusten si historie Skriurusten heiter ei DNT-hytte i Langsudalen heilt vest i Sør-Fron. Ho ligg ikkje der ho skulle ligge, og ho ligg ikkje godt. Tidlegare leiar i Fron historielag, Anders Hage, har hatt tilsyn med hytta så lenge ho...
Mykje næringsdrift i fjellet i gamal tid TORMOD STAURI: Namn på vatn og elvar i Fronsfjellet er frå norrøn og urnordisk tid. Når ein veit kor frodige dei nære fjellområda til Fronsbygda er, med ein vokstersesong frå mai til ut september, er det berre å vente at desse...
Vellykka feltkurs i registrering av fornminner Diskusjoner rundt en stor kullgrop TORMOD BRÅTEN: Etter initiativ fra Michael Heim arrangerte Fron historielag feltkurs i registrering av fornminner torsdag 23. juni. Første stopp var på Nigard Tokse, hvor vi fikk...
Sigurd Sande i Sikkilsdalen fulgte ham rundt i 1939 DØLEN 6.4.1970: Sigurd Sande blir 80 år i dag, han er født og oppvokst i Sikkilsdalen, og alt som guttunge tok han turer både til Memurubu og Gjendebu. Da han kom i skolealderen, måtte han vinterstid være ned i...
Men sauebøndene er glade for at gaupa vart skoten HÅKON SVEEN i DAGNINGEN 17. MARS 1995: Gaupa har gjennom alle år vore sett på som ein av dei verste fiendane sauebøndene i distriktet vårt har. I det siste har det vorte gjett fellingsløyve på to dyr i dalen, og fleire...
Paal Kleiven intervjuet på 70-årsdagen Paal Kleiven GUDBRANDSDØLEN, 30. MARS 1973: - I min stilling som klokker gjennom mange år lærte jeg å kjenne folk både i sorg og glede, og dette har vært verdifullt for meg, sier skolestyrer Paal Kleiven på Vinstra som fyller 70...
Kanskje det viktigaste som har stått på prent i Fronsbygdin? Bildet syner harving, men er ikkje frå Tåkåstad. Foto frå Arve Skurdal / Vegar Skar "For å få gjødsla jevnt og fint utover enga, ble det kjørt over med ei sloe etter at gjødsla hadde tørket litt. Sloa besto...
Gudbrandsdøler på kvalfangst HILDEGUNN BJØRGEN har laga video om faren, som var på kvalfangst i Sørishavet på slutten av 1950-talet. Her kan du lese det Per Ottesen fortel om frøningar på kvalfangst.
Var like mykje verd som eit gardsbruk Solveig og Pål Egil Rønn frå Sør-Fron har kjøpt aksjane i Gålå Eiendom as, melde Dølen i februar 2015. Salet frå Høegh Eiendom vart gjennomførd 30. januar. Høegh Eiendom hadde eigd Gålåvatnet sidan 1970-talet. Ifølge Dølen hadde...
Trodde det var revunger, så reiste binna seg og brølte JAKOB BRENDEN TIL ARVID MØLLER: I mai 1979 ble Ola Kristian Brenden, småbruker fra Skåbu, slått ned av ei bjørnebinne med to unger i Murudalen. Han var på vei inn til Mugvatnet på moped for å se etter båten sin....
Ole Chr. Risdal: Fjellbygda Skåbu ligg ved inngangsporten til sjølvaste Jotunheimen. Bygda ligg ca. 850 over havet og er rekna for ei naturperle i Noreg. Næringsgrunnlaget har ifrå dei eldste tider vore jakt og fiske. Skåbu ligg ideelt til for dette, og ei av dei...
Ivar Kleiven fortel om gal´npresten i Kviknekyrkja IVAR KLEIVEN: Peder Markvard Otzen, 1813-1815, kom til Fron frå Hallingdal og vart her i bygda kalla for "Galn´presten". Nettopp hugugalin eller nokon galning elles var han nok ikkje, men han var friare i omgangslaget...
Men gutungen Erling Rolstad måtte gå på fattigkontoret HANS ODENRUD: Far til Erling Rolstad gjekk konkurs, og for ein familie var ein konkurs den gongen ei langt meir dramatisk hending enn i dag. Famlien var sett heilt på bar bakke. Dei leigde fyrst eit hus i...
Møt gammelbaker´n Johan Svendsen (1896-1980) TOBBEN I GUDBRANDSDØLEN 29. 5.1976: Han rister på hodet i undring, Johan Svendsen, når han tenker tilbake på den utvikling han har vært med på i bakeriet gjennom årene. Fra den tiden alt ble gjort med hendene, og til i...
"Nå tullar du, Per!" Neida, eg tullar ikkje." PER OTTESEN: Det er rart kor fort vi gløymer. Da eg fortalde at eg skulle skrive ein artikkel om alle frøningane som jobba som kvalfangarar og sjøfolk i tida etter krigen, rista dei fleste på hovudet. Nokre lo:...
Og erstatningene for vassdragsreguleringen? En skam! MATTI I LILLEHAMMER TILSKUER 13. JUNI 1970: Vi stiftet bekjentskap med Gudbrandsdalens høyestliggende bygd mens den var i forsommerskrud, med løvetenner som smørklatter nedove saftig-grønne bakker og spredte...
Møt spesialisten Timann Heide fra Skåbu 13. aug. 2007 har forfatteren John Erik Riley et innlegg i Aftenposten. Det å lese om Timann Heide i Skåbu har satt tankene i gang: I skrivende stund befinner jeg meg i Espedalen i Sør-Fron, og familien lever et relativt vanlig...
DAGNINGEN 20. APRIL 1963: Pilking er populært, og det har Johan og Albert Rønningen i Hundorp også funnet ut. Nesten hver dag har de vært å finne på isen på Lågen, og fangsten har ikke uteblitt. Da dette bildet ble tatt, var det bitende kaldt, men det syntes ikke å...
Forteljarkveld på Rudi gard Torsdag 11. oktober kl. 19.00 arrangerer Fron historielag forteljarkveld på Rudi Gard. Johannes Lunde, Arild Larshaugen og Jens Tangen kjem og fortel mykje artig og interessant frå gamle dagar. Inngang: 190 kr. Dette inkluderer kaffi og...
Ole Chr. Risdal: Våren 1972 var Nitimen og Kjell Thue i Skåbu og sende direkte frå den legendariske Heide-butikken ("Timannbua"). Her var det samla både innfødde og innflyttarar for å fortelje historier og gje eit bilete av fjellbygda ved foten av Jotunheimen. Tusen...
På Fjesboksida kjem dei gode historiene Fjesboksida til historielaget er ei god lokalhistorisk kjelde, som henter fram kunnskap frå frøningane på dei fleste spørsmål. Jan Hage skreiv: "Jeg mener å ha hørt at på -70 tallet engang hadde en moskusokse forvillet seg oppå...
IVAR KLEIVEN: Like frå medelalderen har Fron hatt strid om bygdagrensa mot østre Slidre i Valdres, og det har nok ein og annan gong gått allt anna enn lausleg til. Det har drive opp til heile slag, som det har gått ord om i mannsaldre og ennå lever att minne om. Det...
Ca. 40 personar møtte opp på markvandringa ved Olstappen måndag. Arkeolog Hildegunn Ruset guida dei frammøtte forbi elggraver, og orienterte om dei arkeologiske utgravingane, eit prosjekt som vart avslutta i fjor. Orienteringa foregjekk like ved det området som...
Historielaget arrangerer markvandring ved Olstappen i Skåbu i kjølvatnet av dei arkeologiske utgravingane. Orientering ved arkeolog Hildegunn Ruset. Kaffi og biteti på Slangen Seter. Buss frå Coop Mega, Vinstra kl. 17.30.
Tysdag 1. august kl. 18.00. Frammøte ved krysset Voll-Sand. Ta med kaffi og litt å bite i. Det blir kaffirast på setra. Turleiarar: Johannes Lunde og Anders Haugen.
Ole Chr. Risdal: I juni vart det arrangert ei markvandring frå Feforosen til Voll. Viss du vil vite meir om det dei fortalde om på turen, kan du lese artikkelen "Golo - ei elv i Ruste" av Anders Haugen. Den er å finne i Fronsbygdin 2014. PS! Lodver og Anders er i ferd...
Da vi tok storoksen med 21 spir JOHAN DALSEG: Året var 1957, og like før jakta kjøpte eg ny rifle. Ein eksportmodell av Husquarna med prislapp kr 950. Dette var frykteleg mykje pengar for ein ungdom, men eg fekk litt avslag og ti patroner med på kjøpet og slo til. På...
Møt Londin - nok eit vidunderleg portrett frå Ivar Kleiven IVAR KLEIVEN: På Londe i Sødorp var det på byrjinga av 1800-talet ein uturmåta stor og sterk kar, som ikkje nokon torde gå i kast med ein mot ein. Han dreiv mykje på fiskjing i Vinstervatna både somar og...
Men sør-frøningane freista på å få ut han Ola og huslyden hans TORGER T. RISDAL/OLE CHR. RISDAL: Hamrom, som låg innunder Eldbjørgshaugen i Skåbu, vart rydda svært tidleg. Den fyrste rydningsmannen her var Ola Kampesæter, eller Sæteren, som var mest brukt i dagleg...
OLE CHR. RISDAL/RAGNVALD KROGENÆS: Nokre år etter at eg skreiv boka om Ragnvald Krogenæs, fann broren hans, Knut Krogenæs, att nokre handskrevne papir der Ragnvald skildrar ein fisketur på Hersjøen og Øyvassosen. Han forelska seg både i folket og naturen ikring...
OLA EGGEN: I 1920-årene ble det lansert en ny metode å fiske med krok på om vinteren. Det var meieri på Masovn i Svatsum på denne tiden, og avfall fra osteproduksjonen (kjuke) ble tømt ut i meieridammen. En oppvakt kar fra Espedalen la merke til at småfisken i dammen...
ASBJØRN RINGEN: I 1021 skrev frøningene seg virkelig inn i norgeshistorien. Dale-Gudbrand gikk i klinsj med Olav Haraldsson på Hundorp. Den lokale høvdingen var ikke den første dølen med navnet Gudbrand. Snorre Sturlasson har også fortalt om Gudbrand herse, som satte...
http://www.youtube.com/watch?v=nr-FbD6Ejs8 Kva skapte Peer Gynt i hovudet på Henrik Ibsen? Segner frå Fron? Eller det Per Chr. Asbjørnsen fekk høyre i Sel og skreiv ned i Norske folke- og huldereventyr - som Ibsen las ivrig? Bli med på eit gildt møte...
RASMUS STAURI OG ARVID ØDEGAARD: Steinen eller kanskje steinane, vart reist ved Buvika ved Atnasjøen 10. august 1936, montert av treskjærar Per Haugen og avduka av turistvert Paul Stakston. Haugen hogg inn orda Her trefte Per Gynt Bøigen. Steinen vart seinare fløtt...
IVAR KLEIVEN: Det er oppsett så mange gilde fiskjebuer og naust ved Furusjøen at det såg mest ut som ei lita grend, og det var bruk for husrom der ôg til somme årstider. For det var ikkje berre skyttarar og fiskjarar som låg i desse buene ved Furusjøen, skal tru: om...
CARL HENRIK GRØNDAHL: På Fron vestfjell, med utsikt over Øyangen, ligger en diger tømmerbygning. Et eventyrslott. Som så mange slott var det til glede først, og så til bry og bekymring. Bygget av oljemannen Georg von Krogh, overtatt av den gåtefulle gründeren Israel...
EINAR HOVDHAUGEN: Det synast som skåbyggingane, i motsetnad til mange andre stader, har hatt eit romsleg syn på busetting i allmenninga. En stad måtte dei plassere folkeoverskottet. Og Skåbu hadde den fordel, framfor bygdene nede i dalen, at jakt og fiske der verkeleg...
På solsia synnafor Ny-Sambu — Nord-Fron — blir det om vinteren ei ofseleg stor sveilkule uppi li'n i ei dokk. Denne kula ligg slik til at sola ikkje kjem til der før seint på dagen, og ho held seg lenge utover våren. På Bre'e såg på denne kula når Øyangsvatnet var...
http://youtu.be/jSmShBkn160 Fleire gode grunnar til å kjøpe Fronsbygdin 2014. Her kan du sjå Gard Espeland fortelje om Gamle segn og soger frå Skåbu av Georg Megaarden, Da det vart sleppt yngel i Fossåa av Gard Espeland og Innmarksnamn på Tåkåstadgardane av Sigurd...
IVAR KLEIVEN: I 1840 eller deromkring vart det freista med å halde tamrein på Fron. Det var nokre som slo seg i lag og kjøpte ei drift av Rørosfinnane, men det gjekk ikkje rart med desse tiltaka, kva det nå kunne vera som var skulda. Ulven var stygg her i dalen denne...
IVAR KLEIVEN: Båe Fronsbygdene har så nøgda av vakre og gode fiskjevatn at dei går over alle dei andre bygdene i dalen, og før i tida vart desse vatna vel utnytta, så bygda hadde fjellfisk til husbruk. Vinstervatna var nok helde for dei formeste mellom alle...
FJORDE KLASSE SKÅBU SKULE 193?: Gamle- Fredrik Fosse, han var født i 1788. Han og Hans Dalen låg på Kubben på fiske. Om morgonen fekk dei sjå ein reinsflokk. Han Hans drog på seg broka, men gløymde å ha på seg hengslin. Så skaut han på reinen så broka datt tå’om. Han...
Fra NORARK: Vinstravassdragets østligste og lavestliggende vann er Olstappen. Det er langs dette vannet at snøen har smeltet og kulturminnene er tilgjengelig for oss arkeologer, for øyeblikket. Fjorårets sesong var spennende og førte til dateringene av brent elgbein,...
Arkeologer kan nå slå fast at det var mennesker i Skåbu for 10.000 år siden. Funnene er sensasjonelle i Norge, skriver GD i dag. – Kan dette være spor etter den første befolkningen i landet? spør avisa. – Nei, det finnes eldre dateringer fra langs kysten, rundt 9.000...
Her fortel dei om møkkakjøring, slakting, matmål, fisking og fritid, originalar og andre skåbyggingar, det gamle seterlivet på Kvamsfjellet, Kviknekyrkja, veving i gamle dagar, overtru i Skåbu, pølsearbeid før i tida, ysting, bjørnejakt, veiding, feiing, måsåtak og...
Før i tida var jordbruk, jakt og fiske det viktigaste næringsgrunnlaget i fjellbygda Skåbu. I dag står dette att berre som attåtnæring og hobby. Sjølv om det var lange arbeidsdagar og mykje slit, hadde dei faktisk litt fri også. Her fortel Paul Brenden og Torger T....
ASBJØRN RINGEN: Det har vært spekulert i om det var folk i Fron så tidlig som 30 000 år før Kristi fødsel, men det er usannsynlig, selv om dalen da var isfri. Det er funnet rester av mammut i Kvam fra den tida, og de store mammutene kunne det være meningsfylt å jakte...
For om lag hundre år sidan gjekk folk mann av huse for å utrydde rovdyra. I dag vil ikkje styresmaktene innsjå at det er umogleg kombinere husdyrhald med den rovdyrpolitikken som blir ført. Her fortel Torger T. Risdal om bjørnejakt i gamle dagar.
Torger T. Risdal fortel om veiding, feiing og det gamle jorbruket i Skåbu. Høyr her
Samsgarden ved Olstappen i Skåbu er eit godt eksempel på at jakt og fiske har vore livsgrunnlaget i bygda. Her har det vore verdfulle dyregraver som er nemnt i fleire diplom ("Sandsgarden") frå sist på 1400-talet. Den gongen var det store tvistar om eigedomsretten til...
ODD KJORSTAD: Mange frøningar har for stuttare eller lengre tid arbeidd langt frå heimbygda. Mest kjent er kvalfangst i sør, men denne vesle artikkelen fortel om fiske etter laks i Alaska nokre år etter krigen. Dei fleste av oss, både jenter og gutar, har nok...